â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
320 Fizikokimya<br />
kaplad›¤›nda bir tek tabaka oluflur. Bundan sonra adsorplanan di¤er moleküller<br />
yüzeyle halen zay›f bir etkileflim içerisinde olmakla beraber, a¤›rl›kl› olarak birinci<br />
tabaka ile etkileflir.<br />
Çok tabakal› adsorpsiyonda, adsorban yüzeyinde pek çok adsorplanan tabaka<br />
bulunurken, tek tabakada adsorpsiyonda, isminden de anlafl›laca¤› gibi, adsorplanan<br />
moleküller tek katman halinde yüzeye tutunur. Çok tabakal› adsorpsiyon bir<br />
yo¤uflma ifllemidir ve adsorplanan moleküller aras›nda kuvvetli etkileflim bulunmas›<br />
sebebiyle gerçekleflir.<br />
Fiziksel Adsorpsiyon<br />
Adsorban yüzeyi ile adsorplanan türler aras›nda London kuvvetlerinden ve basit<br />
elektrostatik kuvvetlerden oluflan zay›f van der Waals kuvvetleri etkin oldu¤unda<br />
fiziksel adsorpsiyon (fizisorpsiyon veya van der Waals adsorpsiyonu) gerçekleflir.<br />
Ço¤u fiziksel adsorpsiyon tersinir olarak yürür. Genellikle adsorplanan tanecikler<br />
adsorban üzerinde belirli bir yere ba¤lanmaz. Yüzey üzerinde hareketli bir durumdad›r<br />
ve dolay›s›yla yüzeyden ayr›lma kolayd›r. Spesifik de¤ildir; yeteri kadar düflük<br />
s›cakl›klarda herhangi bir adsorban-adsorplanan ikilisi aras›nda oluflabilir. Fiziksel<br />
adsorpsiyon tek tabakal› veya çok tabakal› olarak gerçekleflirken, genellikle<br />
h›zl› ve ekzotermik bir süreçtir.<br />
Kimyasal Adsorpsiyon<br />
Kimyasal adsorpsiyon (kemisorpsiyon), adsorban ile adsorplanan aras›nda elektron<br />
aktar›m› ve kimyasal etkileflim ile gerçekleflir. Bir aktivasyon enerjisi eflli¤inde<br />
meydana geldi¤i için aktiflenmifl adsorpsiyon ad›n› da al›r.<br />
Kimyasal adsorpsiyonun h›z› fiziksel adsorpsiyona göre daha düflük olup, h›z›-<br />
n› aktivasyon enerjisi belirlemektedir. Genel olarak kimyasal adsorpsiyon, tersinmezdir<br />
ve adsorplanm›fl moleküller tek tabaka kal›nl›¤›ndad›r. Ekzotermik bir süreç<br />
olarak bilinmekle birlikte, kimyasal desorpsiyonda bir molekül ayr›flt›¤›nda ve<br />
molekülün ayr›flma enerjisi yüzeyde olan ba¤lar›n oluflum enerjisinden daha büyük<br />
oldu¤unda süreç endotermik olabilir. Ayr›ca kimyasal adsorpsiyon oldukça<br />
spesifiktir; ikili sistemin türüne ba¤l› olup, ikili aras›nda özel bir kimyasal ilgiyi gerektirir.<br />
Adsorpsiyona Etki Eden Faktörler<br />
Adsorpsiyon; adsorban ve adsorplanan özelliklerinin yan›s›ra, adsorban›n yüzey<br />
alan›na, adsorban›n tanecik boyutuna ve adsorban miktar›na, adsorban›n gözenek<br />
boyutuna ve adsorplanan maddenin molekül büyüklü¤üne, adsorplanan<br />
maddenin çözünürlü¤üne, adsorpsiyon ortam›n›n pH de¤erine, adsorpsiyon s›-<br />
cakl›¤›na ve kar›flt›rma h›z›na da ba¤l›d›r.<br />
• Adsorban›n yüzey alan›: Çok fazla say›da gözenek içeren kat› maddelerin<br />
adsorpsiyon gücü de yüksektir. Adsorban kat›, ne kadar küçük parçalara<br />
bölünürse yüzey alan› o kadar artaca¤›ndan adsorpsiyon kapasitesi de o derece<br />
artar. Adsorban›n yüzey alan› (m 2 g –1 ) birimi ile ifade edilir.<br />
• Adsorban›n tanecik boyutu ve adsorban miktar›: Adsorpsiyon h›z›, partikül<br />
boyutu azald›kça artar ve sabit boyuttaki adsorbanlar için belli bir aral›kta<br />
adsorban miktar› ile hemen hemen do¤rusal olarak artmaktad›r.<br />
• Adsorban›n gözenek boyutu ve adsorplanan maddenin molekül büyüklü¤ü:<br />
Adsorpsiyon olay›nda adsorplanan madde molekülleri adsorban›n<br />
gözeneklerine girdi¤i için, moleküler boyut adsorpsiyonda önemli bir
Change language