‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

Yüzey ve Arayüzey Olaylar›
G‹R‹fi
Herhangi iki faz aras›ndaki bir kaç Å kal›nl›¤›ndaki düzleme yüzey veya arayüzey
denir. Arayüzey sistemin davran›fllar›n› ve fiziksel özelliklerini belirlemede oldukça
önemlidir. Maddenin halleri gözönüne al›nd›¤›nda arayüzeyler, farkl› faz çiftleri
aras›nda oluflabilir. Çok küçük boyuttaki taneciklere kolloidal tanecikler denir ve
bu kolloidal taneciklerin içinde da¤›ld›klar› di¤er faz ile oluflturduklar› arayüzeyin
etkinli¤ine ba¤l› olarak kolloidlerin özellikleri de¤iflim gösterir. Da¤›lan fazla da¤›lma
ortam› aras›ndaki arayüzeylerde adsorpsiyon ve elektrokimyasal çift tabaka gibi
tipik yüzey olaylar› görülür. Bu olaylar›n incelenmesiyle yüzey olaylar›ndaki fiziksel
özellikler belirlenir. Örne¤in; endüstriyel önemi olan emülsiyonlarda sistemin
kendisinden çok, yüzeyde gerçekleflen olaylar önemlidir. Adezyon, emülsiyonlaflma,
›slatma, yay›lma, deterjan etkisi, adsorpsiyon etkisi ve bunlar›n ortak etkileri
iki faz aras›ndaki arayüzeydeki olaylara ba¤l› olarak meydana gelir.
Arayüzeyler üzerine yap›lan çal›flmalarda özellikle kat› yüzeylerin yap›s› ve bileflimi
adsorpsiyon, mikroskopi ve basit spektroskopik yöntemler yan›nda, farkl›
modern analiz yöntemleri ile de incelenmektedir. Bunlardan baz›lar› Auger elektron
spektroskopisi (AES), iyon-saç›lma spektroskopisi (ISS), düflük enerjili elektron
k›r›n›m› spektroskopisi (LEED), morötesi fotoelektron spektroskopisi (UPS),
x-›fl›nlar› fotoelektron spektroskopisi (XPS), Raman spektroskopisi (RS), nükleer
manyetik rezonans (NMR), elektron rezonans spektroskopisi (ESR) ve kimyasal
analiz için elektron spektroskopisi (ESCA)’d›r. Bu yöntemlerin incelenmesi, bu
ünitenin kapsam› d›fl›ndad›r.
YÜZEY GER‹L‹M‹
S›v› içindeki herhangi bir molekülün çevresinde bulunan moleküller aras›ndaki çekim
kuvvetleri hemen hemen eflittir. Sözkonusu molekülün, bir kürenin merkezinde
oldu¤u düflünülürse, kuvvet alan› bir küresel simetri oluflturdu¤undan, molekül
üzerindeki van der Waals kuvvetlerinin bileflkesi s›f›r olur. S›v› yüzeyindeki bir
molekül ise denkleflmemifl bir kuvvet alan›n›n etkisindedir (fiekil 12.1).