บ้านเรือนถิ่นไทยในช่วงเจ็ดทศวรรษ 2489-2559

ปล่อยกู้มหาศาลจนปริมาณสินเชื่อต่อยอดเงินฝากพุ่งสูง
ถึง 150 เปอร์เซ็นต์ การถอนตัวของแหล่งเงินทุนต่าง
ประเทศหลังลอยตัวค่าเงินบาททำให้ยอดสินเชื่อหด
ตัวอย่างรวดเร็ว เมื่อค่าเงินบาทตก หนี้ต่างประเทศของ
บริษัทต่างๆ ก็เพิ่มสูงขึ้น จากสถานการณ์ในตอนนั้น
(บริษัทไทยที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์มีอัตราหนี้
สินต่อส่วนผู้ถือหุ้นที่ 2.8 ใน พ.ศ. 2540) ลำพังยอด
หนี้ที่ทวีขึ้นหลังค่าเงินบาทตกฮวบก็เพียงพอจะทำให้ผู้
ประกอบการตกอยู่ในภาวะล้มละลายแล้ว แต่ธนาคารที่
ถูกกดดันจากการที่นักลงทุนต่างประเทศถอนเงินออก
ไปยิ่งไม่อยากปล่อยกู้ให้ ผลลัพธ์คือระบบเศรษฐกิจ
ทั้งหมดขาดสภาพคล่องโดยฉับพลัน ยิ ่งประจวบกับ
นโยบายรัดเข็มขัดของไอเอ็มเอฟ ก็ยิ่งแย่หนักขึ้น อัตรา
ดอกเบี้ยที่สูงขึ้นในสองปีแรกหลังลอยตัวค่าเงินบาทมี
ผลกระทบกับกระแสเงินสดของผู้ประกอบการ จึงไม่น่า
แปลกใจที่หนี้จำนวนมากกลายเป็นหนี้ด้อยสภาพ และ
ทำให้สถานการณ์ของธนาคารและสถาบันการเงินแย่ลง
1.4. ผลลัพธ์จากการชำระหนี้
ในพ.ศ. 2541 GDP ของประเทศตกลง 10.5
in the last quarter of the same year. Over the whole cycle,
Thailand managed to deleverage itself vis-à-vis the rest
of the world – its external debt fell from $109 billion dollars
at the end of 1996 to $60 billion in 2002, while its net
foreign exchange reserves rose from near zero in the
middle of 1997 to a respectable $38 billion at the end of 2002.
Foreign debt was not the only problem with the Thai
economy. The domestic economy had been highly leveraged,
with the banks and finance companies extending an
excessive amount of credit until it stood at 150% of deposits.
The withdrawal of funds from foreign sources following
the collapse of the baht led to an immediate contraction of
bank credit. The value of the dollar debt owed by businesses
also shot up as the baht fell. Given the high leverage of
Thai firms (listed companies had a debt/equity ratio of 2.8
in 1997), just the increase in the value of the debt due to
the devaluation of the baht was enough to push them into
technical bankruptcy, so that local banks, pressed as they
were by the departure of foreign money, had less incentive
to extend credit to businesses. The consequence was
เปอร์เซ็นต์ และอยู่ในช่วงขาลงโดยตลอดถึง 18 ไตรมาส
นับแต่ไตรมาสที่สองของ พ.ศ. 2540 จนถึงไตรมาสที่
หนึ่งของ พ.ศ. 2545 ชั่วโมงการทำงานต่อสัปดาห์ของ
แรงงานไทยลดลง 9.8 เปอร์เซ็นต์เมื่อเทียบกันระหว่าง
ไตรมาสสาม พ.ศ. 2540 และไตรมาสหนึ่งของพ.ศ.
2541 และตกลงจนถึงไตรมาสสามของ พ.ศ. 2543 1 ใน
บรรดาประเทศที่เผชิญวิกฤติการณ์การเงินหลัง
สงครามโลกครั้งที่สอง อัตราการชะลอตัวทางเศรษฐกิจ
นับว่าใกล้เคียงกันหมด แต่ประเทศไทยและอินโดนีเซีย
เป็นสองประเทศที่ได้รับผลกระทบหนักที่สุดจาก
วิกฤติการณ์การเงินเอเชีย พ.ศ. 2540 (ไรน์ฮาร์ทและ
ร็อกออฟ 2009 น.236) ปัญหาเศรษฐกิจครั้งนี้นับว่า
หนักหนาสาหัสและยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์
ชาติไทยนับจากที่ประเทศเข้าสู่การพัฒนายุคใหม่ใน
พ.ศ 2501 โดยเกิดจากการดำเนินนโยบายการเงินการ
คลังที่ผิดพลาดมากกว่าเป็นผลจากฟองสบู่
ตอนเผชิญกับวิกฤติการณ์นี้ ประเทศไทยมีหนี้สาธารณะ
น้อยมาก ยอดหนี้สาธารณะ (ไม่รวมตราสารหนี้) อยู่ที่
6 เปอร์เซ็นต์ของ GDP เท่านั้น จึงน่าจะเป็นโอกาสให้
รัฐบาลกู้เงินมาบรรเทาสถานการณ์ได้ แต่ความผิดพลาด
an acute shortage of liquidity throughout the system,
a situation that was not helped by the very tight monetary
policy imposed by the IMF. The resulting high interest
rates, at least in the first 2 years following the collapse of
the baht, in turn increased the burden on the businesses’
cash flows. Unsurprisingly, the banks and finance companies
began to see their loans become increasingly nonperforming,
which in turn increased the financial institutions’ own
vulnerability.
The Thai financial crisis of 1997–2000 is best
characterized as a balance-sheet crisis, which affected
the entire private sector. The entire financial system and
vast swathes of the corporate sector had to be restructured.
Because the government had guaranteed all deposits and
credits to financial institutions on August 5, 1997, it now
had to be heavily involved in this restructuring process,
at the very least of the financial institutions. As others and
I have discussed the process elsewhere (Ammar, 2001;
Veerathai, 2003), I shall not dwell on the lengthy process
of restructuring but shall proceed directly to the outcome
102