บ้านเรือนถิ่นไทยในช่วงเจ็ดทศวรรษ 2489-2559

สีหราชเดโช ได้ขอพระราชทานชื่อถนนจาก สมเด็จ
พระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ เมื่อทรงเป็นผู้สำเร็จ
ราชการแทนพระองค์พระพุทธเจ้าหลวงรัชกาลที่ 5
สมเด็จพระราชชนนีพันปีหลวงพระราชทานชื่อถนนทั้ง
สองว่า สุรวงศ์ และ เดโช
บ่อยครั้งในชีวิต ข้าพเจ้าคิดถึง “บ้านเดโช”
อาจบางทีเพราะบ้านเป็นมากกว่าอิฐกว่าปูนที่สร้าง
บนที่ดินด้วยสถาปัตยกรรมจากมันสมองสถาปนิก
คนจึงรู้สึก “คิดถึงบ้าน” ไม่ว่าจะเป็นคนธรรมดาหรือ
เจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดิน ล้นเกล้ารัชกาลที่ห้าทรงพระราช
นิพนธ์ใน ไกลบ้าน เมื่อจากสยาม “บ้าน” ของพระองค์
เสด็จพระราชดำเนินประพาสยุโรปครั้งที่สอง ในพระ
ราชหัตถเลขาฉบับที่ 1 คืนวันที่สองคือ 28 มีนาคม
2450 ตอนหนึ่งว่า
“ตื่น 5 โมงเช้า กินนมและขนมปังกับลูกไม้ รู้สึก
คิดถึงบ้านจนน้ำตาไหลไม่รู้สึกตัว”
ที่จริง แม้จะตระหนักว่า บางครั้งบางหน คนก็
“คิดถึงบ้าน” กันทั ้งนั้น แต่ที่ว่า “คิดถึงบ้าน” นั้นคือ
อย่างไร? และทำไมคนเราจึง “คิดถึงบ้าน”?
Though staying elsewhere now, there are times when
I miss my Decho home.
Perhaps as a result of the fact that a home is more
than a construction with bricks and wood, built on land in
accordance with some architects’ designs, people- both
ordinary and royal, get “homesick” at times.
In King Rama V’s own writing- Klai Barn (Away from
Home), he wrote on the second night during his second
trip to Europe in his letter dated March 28, 1907 that:
“I woke up at 11 a.m., had bread and milk and fruits.
I miss my home so much that tears silently well in my eyes.”
Though people miss their homes at times, but what
exactly is this “homesickness”? And why such feeling
appears?
“HOMESICKNESS”? 1
Once upon a time, feeling “homesick” was considered
a disease. Johannes Hofer did his research on foreign
students, migrant labors, and Swiss mercenary in his
“คิดถึงบ้าน”? 1
ครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ความรู้สึก “คิดถึงบ้าน”
ถูกถือว่าเป็นโรคชนิดหนึ่ง Johannes Hofer ศึกษา
นักศึกษาต่างชาติ แรงงานอพยพ และทหารรับจ้าง
ชาวสวิส ในงานเขียน Medical Dissertation of
Nostalgia (1688) เขาโยง “ความคิดถึงบ้าน” เข้ากับ
ความรู้สึก “โหยหาอดีต” และพบว่าคนที่ “คิดถึงบ้าน”
เหล่านี้มีทั้งอาการเจ็บป่วยทางกายอย่างเวียนศีรษะ
คลื่นไส้ เบื่ออาหาร มีไข้สูงควบคู่กับอาการทางจิตอย่าง
ซึมเศร้าที่แยกอดีตออกจากปัจจุบันไม่ได้ แยกเรื่องจริง
ออกจากจินตนาการไม่ได้ ฝรั่งจึงเรียกความรู้สึกนี้ว่า
“homesick”
แต่คนที่ “คิดถึงบ้าน” เป็นคนป่วยแน่หรือ?
หลังเกิดไฟไหม้ป่าครั้งใหญ่ในออสเตรเลีย Helen
Cox และ Colin Holmes ทำงานวิจัย (“Loss, Healing
and the Power of Place”, 2000) พบว่า แม้ผู้คนที่
สูญเสียบ้านและทรัพย์สินไปในกองเพลิงครั้งนั้นจะรู้แต่
แรกว่า พวกเขาอาศัยอยู่ในพื้นที่เสี่ยง แต่เมื่อเกิดภัย
พิบัติขึ้น พวกเขากลับรู้สึกเสียดายและเสียใจยิ่งกว่าที่
Medical Dissertation of Nostalgia (1688) by connecting
“homesick” to “nostalgia”, and found that those suffered
from homesickness faced physical sickness which
included dizziness, nauseating with poor appetite, high
fever alongside feeling depressed. They could not separate
the past from the present, nor could they identify facts
from the imaginary. That’s why it has been called “homesick”.
But do those who feel “homesick” really sick?
After the great Australian forest fire, Cox and Holmes
in their research, “Loss, Healing and the Power of Place”
(2000), found that those who lost their houses and properties
in the fire knew from the beginning that they lived in risk
area. But when disaster struck, they felt more about
the loss of trees, and the deaths of animals in the fire than
their material loss. When asked what they would do after
such disaster, not even one family told the researchers
that they would move elsewhere. After the fire, they began
to rebuild their houses and plant the trees. Why is it that
people who knew, and in fact already went through such
55