บ้านเรือนถิ่นไทยในช่วงเจ็ดทศวรรษ 2489-2559

ห้องนอน ปลายโถงทางทิศใต้เป็นโถงบันได ที่ด้านสกัด
ทางทิศตะวันออกและทิศตะวันตกของตัวอาคารมีป้อม
ครึ่งวงกลม ซึ่งมีลักษณะเป็นห้าเหลี่ยมคล้ายหอรบยุคกลาง
มีความสูงเท่ากับอาคารชั้นเดียว
การตกแต่งทั้งภายนอกและภายในเป็นไป
อย่างเรียบง่ายไม่เน้นความหรูหรา โครงสร้างชั้นล่าง
เป็นผนังก่ออิฐ 26 ชั้นบนเป็นโครงสร้างไม้แบบ Half
Timber องค์ประกอบที่น่าสนใจภายในตัวอาคารได้แก่
ความประณีตของงานฝีมือช่างไม้ เช่น โครงสร้างบันไดไม้
ขนาดใหญ่ที่โถงบันได ส่วนที่ห้องใต้หลังคา (Attic) มีการ
จัดองค์ประกอบอย่างมีระเบียบคล้ายกับเป็นห้องแสดง
นิทรรศการ โครงสร้างไม้ของหลังคาซึ่งเป็นโครงสร้างไม้
ที่มีลักษณะซับซ้อน แต่มีการแก้ปัญหาและจัดระเบียบ
การวางตัวไม้โครงสร้างอย่างลงตัวและสวยงาม
บ้านพระยาอมเรศร์สมบัติ ซอยสามเสน 3 ถนน
สามเสน กรุงเทพฯ เป็นอาคารแบบตะวันตกสูง 2 ชั้น
แต่ช่วงโถงกลางยกขึ้นเป็น 3 ชั้น มีห้องใต้หลังคา (Attic)
หลังคาทรงปั้นหยาผสมจั่วหัวตัด ก่อสร้างขึ้นราว พ.ศ.
2457 27 โดยช่างจีนจากฮ่องกง
ผังเป็นผัง 3 ส่วน มีลักษณะสมมาตรตามแนวแกนหลัก
Ratchadamri Road Houses: Built along Ratchadamri
Road, there were eight houses altogether. These houses
were under the responsibility of Phraya Burutratana
Rajphanlop who had them built between 1920 and 1924
in compliance with the royal advocacy of Rama VI. The
intention was to build and donate them to Vajiravudh
College so that the school can create income by letting
them out and making earnings from the occupants in
order to maintain and run the school. The two-storeyed
buildings were in simple European style with high pitched
gable roofs. An attractive feature of these buildings was
the three storeys high turret-like structure 29 at the front
corner of each house which undoubtedly, was popular
among the elite at the time. The cost of construction
for all eight buildings, including electricity, water supply,
embankments, roads, lawns and fences, totaled 345,874
Baht and 9 Satangs 30 .
Timber Houses: Timber houses in the period of Rama
VI developed from those of the previous reign. There
were two-storeyed timber houses imitating the masonry
แบบผังคลาสสิค ลักษณะโดยทั่วไปเป็นผังแบบโถงกลาง
มีห้องที่ปีกทั้ง 2 ข้างของโถง ห้องใต้หลังคาทำเป็น
ห้องพระ ผังดั้งเดิมเป็นผังคล้ายตัว U มีมุขหน้า ภายหลัง
มีการต่อเติมเป็นผังแบบสี่เหลี่ยมมีมุขหน้า โครงสร้าง
ผนังรับน้ำหนักก่ออิฐฉาบปูน
สิ่งที่น่าสังเกตก็คือ ผังของบ้านพระยาอมเรศร์สมบัติ
และผังของตำหนักสมเด็จ วังบางขุนพรหมนั้นเป็นผังที่
มีลักษณะคล้ายคลึงกันคือ พัฒนามาจากผังสามส่วน
แบบสี่เหลี่ยมจัตุรัส ซึ่งแสดงว่าผู้ออกแบบนั้นมีพื้นฐาน
ความเข้าใจในเรื่องผังแบบคลาสสิคเป็นอย่างดี28
การจัดระเบียบรูปด้านเป็นไปอย่างเรียบง่าย ให้ความ
สำคัญกับการตกแต่งช่องหน้าต่าง โดยเฉพาะการตกแต่ง
ช่องหน้าต่างชั้นที่ 2 ซึ่งเป็นหน้าต่างที่มีลักษณะคล้ายกับ
หน้าต่างแบบ Palladian Window ประดับลวดลาย
บัวปูนปั ้นรูปเส้นโค้งเหนือช่องหน้าต่าง ส่วนหน้าต่างที่
ชั้น 1 จัดจังหวะล้อ Palladian Window ที่ชั้น 2 แต่บัว
เหนือหน้าต่างเป็นบัวปูนปั้นเน้นตามแนวนอน
องค์ประกอบที่น่าสนใจภายในอาคารได้แก่ งานไม้
ฝีมือช่างจีน เช่น พื้นปาเก้ไม้สลับสีอ่อนแก่ และบันไดไม้
ตลอดจนฝ้าเพดานไม้ตกแต่งด้วยองค์ประกอบบัวไม้
houses, and those that were still elaborately decorated
with sawn-timber work 31 . The new development that took
place was the modified or applied design combining the
local feature of houses raised high above ground with the
arrangement of rooms all under one high pitched roof as in
European houses. The result was a western style house
with Thai appearance that reflected the idea of integrating
Thai identity with western way of life as illustrated by the
Nandikarn House and Phra Dhaneshvara House at Sanam
Chandra Palace, and Tamnak Prathom at Phetchabun Palace,
for example. Houses in this style however, were few and
not so popular among the common people. The planning
of houses in this period cannot be precisely concluded
since it has not been possible to collect sufficient data for
empirical analysis. However, three common characteristics
may be deduced as follows:
1. The plans were based on the three-bay grid system.
2. The functions were arranged in three parts based
on a central space flanked by rooms on two sides.
3. The exterior was surrounded by a veranda, as in
204