บ้านเรือนถิ่นไทยในช่วงเจ็ดทศวรรษ 2489-2559

เห็นสัตว์ป่าถูกไฟคลอก และต้นไม้ใหญ่เล็กแถวบ้านดำ
เป็นถ่าน เมื่อถามว่าหลังภัยพิบัติใหญ่เช่นนี้จะทำ
อย่างไรต่อไป ปรากฏว่าไม่มีแม้แต่ครอบครัวเดียวที่
อยากจะย้ายไปที่อื่น หลังไฟมอดก็เริ่มต้นปลูกบ้านและ
ปลูกป่ากันใหม่ คำถามก็คือ แม้จะรู้ว่าบริเวณนั้นไม่
ปลอดภัย แต่เหตุใดจึงไม่ย้ายไปอยู่ที่อื่น นักวิจัยสรุปว่า
ที่พวกเขาไม่ย้ายไปไหน เพราะผูกพันกับ “สถานที่”
และในแง่นี้ป่าจึงไม่ใช่เป็นเพียงพื้นที่อันตราย แต่เป็น
ส่วนหนึ่งของ “บ้าน” ของพวกเขาด้วย บ้านที่ไม่มีป่า
ไม่ใช่ “บ้าน” ของพวกเขา และดังนั้นเมื่อจะต้องอยู่ใน
“บ้าน” เช่นนี้ คนกับป่าก็ต้องอยู่ด้วยกันให้ได้แม้จะต้อง
เสี่ยงก็ตาม
หลังเหตุการณ์พายุเฮอริเคนถล่มนิวออร์ลีนส์เมื่อปี
2005 Margaret Farrar ทำงานวิจัยเรื่อง “Home/Sick:
Memory, Place and Loss in New Orleans” (2009)
เธอก็พบเช่นกันว่า ผู้คนจ ำนวนมากซึ่งเคยประหวั่นพรั่น
พรึงกับฤทธิ์ของหายนะภัยก็ไม่ประสงค์จะไปอยู่ที่อื่น
หากอยากกลับไปอยู่นิวออร์ลีนส์ พวกเขา “อยากกลับบ้าน
เพราะ คิดถึงบ้าน” ที่อื่นแม้จะอยู่ได้แต่ก็ไม่ใช่ “บ้าน”
ของเขา
experiences, decided to continue to live in such a risky
environment? The researchers found that they did not
move because they were attached to “place”. The forest
was not only a dangerous place, but it was a part of their
homes. Houses without the forest were no longer their
“homes”. Since one has to live in such a “home”, people
had to find ways to coexist with the forest despite the risks.
After Hurricane Catarina devastated New Orleans
in 2005, Margaret Farrar in her research: “Home/Sick:
Memory, Place and Loss in New Orleans” (2009), found
that those in New Orleans whose lives were uprooted by
the tragedy, and who were so very afraid of the disaster,
did not want to move. They also wanted to return to New
Orleans. They wanted to “go home because they were
homesick.” Though they could stay elsewhere, they felt
“it was not home” for them.
Put another way, “homesick” is a relationship, a contact,
and an attachment between body, material and place
weaved into a delicate experiential human web. In one’s
ทั้งหมดนี้เป็นไปได้ว่า การ “คิดถึงบ้าน” คือความ
สัมพันธ์ สัมผัส และผูกพันระหว่างร่างกายกับวัตถุและ
พื้นที่ซึ่งมีประสบการณ์เป็นประดุจสายใยซับซ้อนเชื่อมโยง
สิ่งเหล่านี้เข้าไว้ด้วยกัน ใน “บ้าน” ของตนเองคนเราเดิน
เหิน จับจ้อง และสัมผัสสิ่งต่างๆ ได้ด้วยความคุ้นเคย
อย่างมั่นคงสบายใจ ในขณะที่สำหรับที่ซึ่งตนรู้สึกว่า
“ไม่ใช่บ้าน” คนเราสัมพันธ์กับที่เหล่านั้นด้วยความไม่
แน่ใจ กังวลใจ กระทั่งจะเดินเหินเมียงมองอะไรอย่างไร
ก็เปลี่ยนไป เช่นอาจเดินช้าลงหรือเร็วขึ้น จะจับจ้องมอง
สิ่งของใดก็ไม่อาจทำได้ดังใจตัว
เช่นนี้ถ้าคนรู้สึกว่าที่ที่ตนอยู่เป็น “บ้าน” ของตน
ความรู้สึกมั่นคง สุขใจก็น่าจะตามมา หรือว่าความรู้สึก
มั่นคงว่าที่นั้นเป็น “บ้าน” ของตนคือ กุญแจแห่งความ
มั่นคงทั้งมวล?
“บ้าน” ของอริสโตเติล
ในโลกอารยธรรมฝรั่งที่ได้รับอิทธิพลจากกรีกและ
โรมันเชื่อกันว่า ตำรารัฐศาสตร์เล่มแรกคือ หนังสือ
own “home”, he/she walks, looks, touches things bathed
in familiarity, and as such attains certain satisfaction. But
for places one does not feel like “home”, the relationship
between the body and the place is marked with uncertainty
and anxiety. His/her walk will be different, either slower or
faster. His/her gaze altered since one could no longer look
at things which do not belong to him/her as one so wishes.
As a result, if people feel that the place they live are
their “homes”, what follows would be a sense of security
emboldened with satisfaction. Perhaps a sense of security
from where one lives, whether it is his/her own home, is
the key to all types of security, national or otherwise?
ARISTOTLE’S HOME
In a world influenced by Greek and Roman civilizations,
it has been long believed that the first political science
textbook was Aristotle’s Politics.
Aristotle (384-322 B.C.) wrote Politics after his significant
56