บ้านเรือนถิ่นไทยในช่วงเจ็ดทศวรรษ 2489-2559

ให้ความเห็นในแง่นี้เพิ่มเติมครับว่า ความจำเป็นที่เรา
อาจต้องมองอะไรให้ยากขึ้นอีกในระดับหนึ่งนั้น เพื่อ
ให้เราเข้าถึงมิติที่กำลังขับเคลื่อนกันไป และมันก็เป็น
ผลของการทำงานอยู่ร่วมกัน
อาจารย์ชัยวัฒน์: สมมุติว่าเราออกแบบตึกสาธารณะ
space ที่เราต้องใช้สำหรับฟังก์ชั่นต่างๆ ก็ต้องมี เช่น
ห้องอาหาร ห้องประชุม ห้องน้ำ อันนี้เป็นพื้นฐาน
คำถามต่อไปก็คือว่า เราอาจจะต้องออกแบบไหมเพื่อที่
จะมีห้องเล็กๆ สำหรับทำอะไรสักอย่างในยุคสมัยที่มัน
เปลี่ยนแปลงไปที่สามารถตอบสนองคนได้ หรืออาจจะ
ต้องมีพื้นที่ทางศาสนา ถ้าคิดแบบนี้การใช้ space จะยาก
ขึ้นกว่าเดิม แต่ถ้าไม่คิดก็บังคับให้มันเป็นอยู่อย่างหนึ่ง
เช่น การออกแบบห้องน้ำในอดีต ผมเข้าไปใช้ห้องน้ำ
ลำบากมากเลย เพราะห้องน้ำไม่มีสายฉีดชำระมีแต่
กระดาษชำระ สำหรับผมการใช้กระดาษไม่แน่ว่าจะสะอาด
เมื่อมันไม่สะอาดปัญหาก็ตามมาคือถัดจากนั้นผมต้องไป
ละหมาดแต่ตัวผมไม่สะอาด แล้ววันหนึ่งผมต้องละหมาด
5 เวลา ผมอาจจะแอบละหมาดอยู่ที่มุมใดสักมุมหนึ่ง
แต่ตัวผมไม่สะอาดตั้งแต่ต้น เพราะคุณออกแบบห้องน้ำ
แบบนี้ แล้วคุณจะออกแบบห้องน้ำแบบไหน คำตอบก็
คือ สมมุติว่าคุณแทนกระดาษด้วยสายฉีดชำระซึ่งก็จะ
น่าสนใจมาก ตัวอย่างเช่น โรงแรม ถ้าให้ผมเลือกผม
ก็จะเลือกโรงแรมที่มีห้องน้ำสะดวกสำหรับผม ดังนั้น
ก็หมายความว่าคุณคิดการออกแบบที่ยากขึ้นกว่าเดิม
นิดหน่อย ที่ยากเพราะเป็นการออกแบบที่อยู่บนฐาน
ของความแตกต่างหลากหลายของมนุษย์ไม่ใช่ความ
เหมือน (differences-based design) ซึ่งสิ่งนี้นั้นเอง
ที่มีความเป็น postmodern ที่อาจารย์ว่าตั้งแต่ต้นไม่ใช่
unitary เพราะฉะนั้นถ้าใช้กระดาษ ทุกคนใช้ได้ไหม
ถ้าคุณคิดว่าทุกคนเหมือนกันก็คือใช้ได้ แต่ถ้าคิดว่า
คนต่างกันทางวัฒนธรรมก็ต้องตอบว่าไม่ได้ ต้องไปหา
ว่าจะใช้ระบบทำความสะอาดแบบไหนที่รองรับความต่าง
ทางวัฒนธรรมได้ ในแง่นี้ ถ้าใช้น้ำทุกคนอาจจะใช้ได้
ง่ายกว่า แต่ถ้าคุณมีทั้งสองอย่าง ราคาค่าก่อสร้างอาจ
จะสูงขึ้น คุณก็ต้องเลือกว่าจะทำอย่างไร ประเด็นนี้คือ
ตัวอย่างของการที่จะต้องถามคำถามที่ยากขึ้น เพราะ
คำถามที่ง่ายทำให้มีปัญหา เช่น โรงพยาบาลในจังหวัด
ชายแดนภาคใต้ในสมัยก่อน ชาวบ้านเคยตัดสินใจ
ไม่ไปรักษา ไม่ใช่เพราะหมอไม่เก่งเครื่องมือไม่ทันสมัย
old design because there are no bidet sprays. Using
just toilet paper doesn’t feel clean enough for me. I
have to pray 5 times a day but I feel unclean because
toilets are designed like that. My question is what
kind of toilets are you going to design now? If you
replace toilet paper with bidet spray, it will definitely
speak to me. When I choose a hotel, of course I will
choose the one with a bathroom that suit my needs.
So now your job is a little harder because you’re
working with human differences and not some plastic
generalization. This is the postmodern idea that you
mentioned in the beginning. It’s not unitary. Is toilet
paper okay for everyone? If you think everyone is the
same, then yes. But if you consider cultural differences,
then the answer is no. You have to figure out what
cleaning system works in different cultures. Water
seems to be more suitable in this case. If you use
both, construction cost will be more expensive. So you
might have to choose. This is an example of asking
more difficult questions. Because easy questions bring
problems in the end. In the past, people in the deep
south of Thailand decided not to go to hospitals, not
because doctors were not qualified or equipments
dated, but because they were Muslims and toilets in
the hospitals did not work for them. After toilets were
changed to suit their cleaning culture, a lot of people
started going to hospitals for their treatments. As you
said, in teaching architecture, you can’t neglect these
four things; geography, space, scale, and positioning.
Quijxote: When we started working on this book
(Seven decades of house in Thailand), we inserted
postcards in architectural magazines given away at
the Architect Expo, asking people to send in houses
that they think are representatives of King Rama IX’s
reign. Only 1 percent responded. I think they feel
289