บ้านเรือนถิ่นไทยในช่วงเจ็ดทศวรรษ 2489-2559

ประเภทก็ต้องชัดเจน ที่นี้พอชีวิตมนุษย์เปลี่ยนแปลง
มากขึ้นสิ่งที่แบ่งชัดเจนมากก็เริ่มมีปัญหา คือในโมเดิร์น
ต้องชัดเจน เช่น คุณสองคนเป็นผู้หญิง เราสองคนเป็น
ผู้ชาย แต่พอคุณเคลื่อนไปผ่านเวลาที่เปลี่ยนแปลงไป
ความเป็นเพศเริ่มไม่เสถียร เลยเริ่มไม่แน่ใจที่จะบอกว่า
เป็นหญิงหรือชาย เลยต้องทำให้เส้นแบ่งเป็นสองเพศที่
เคยแน่นอนชัดเจนอ่อนจางลง ดังนั้น Deconstruction
ก็คือ Deconstruct ของสิ่งซึ่งมันแน่นอน ชัดเจน เพราะ
“ความจริง” มันไม่ค่อยชัดแล้ว แล้วตัววิทยาศาสตร์ก็
พิสูจน์ว่าในตัวเรามีทั้งชายและหญิง ความรู้เดิมก็ถูกตั้ง
คำถาม สิ่งที่เรียกว่าความเป็นชายหรือหญิงที่แน่นอน
เริ่มมีปัญหา สิ่งต่างๆ พวกนี้เริ่มมีปัญหารวมถึงความ
เป็นไทยด้วย เพราะฉะนั้นมาถึงวันนี้สิ่งที่คุณจะเรียกว่า
สถาปัตยกรรม “ไทย” ก็ค่อนข้างตลก
ถ้าถามว่าสิ่งที่เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 คืออะไร
ในความเห็นของผมสิ่งที่เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 คือ
ใช่ พระองค์ modernize ประเทศนี้ แต่ความสามารถ
ของพระองค์คือ ความสามารถของการผนวกผสาน
เก่าและใหม่ให้เข้ากันสนิท สิ่งที่เห็นชัดคือเห็นผ่าน
งานสถาปัตยกรรม เช่น พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท
เป็นตัวอย่างของการที่เอาของโบราณกับของสมัยใหม่
มาอยู่ด้วยกันได้ แต่อย่างพระที่นั่งอนันตสมาคมไม่ใช่
เป็นการยกสถาปัตยกรรมแบบฝรั่งมา เพราะฉะนั้นโจทย์
ของพัฒนาการของประเทศเราตลอดมาก็คือการต่อสู้กัน
ระหว่างตึกสองแบบ คือตึกแบบพระที่นั่งอนันตสมาคม
กับตึกแบบพระที่นั่งจักรี ลานแบบลานพระบรมรูปทรง
ม้าที่เหมือนของฝรั่งเศสกับลานแบบริมคลอง ลักษณะ
แบบนี้ต่อสู้กันในสังคมไทย สิ่งที่ถูกม้วนเข้าไปในความ
เปลี่ยนแปลงและการต่อสู้นี้ก็คือ ชีวิตของคนไทยเอง
ซึ่งแปรเปลี่ยนไปในบริบทของการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้
อาจารย์กิจโชติ: อาจารย์ถ่ายทอดเกี่ยวกับรัชกาล
ที่ 5 ที่มีการเผชิญหน้ากันระหว่างแนวคิดที่เป็นของ
สยามประเทศกับแนวคิดของตะวันตกโดยยกตัวอย่าง
ผ่านสถาปัตยกรรม จริงๆ แล้วกลับทำให้ผมรู้สึกได้ว่า
ด้วยวิธีการเหล่านั้นในยุคนั้นมันตรงกับเนื้อหาวิธีการ
แบบ postmodernism ก่อนที่จะเป็นยุคของ postmodern
จริงๆ มั้ยครับ คือวิธีการคิดดังกล่าวมันตรงกับวิธี
การที่ฝรั่งบัญญัติยุคหนึ่งว่า postmodern คือการหวน
กลับไปหารากของวัฒนธรรมบางประเภทในอดีตที่มี
ประสิทธิภาพเพียงพอในการถูกหยิบยกขึ้นมาให้ชัดเจน
อีกครั้งผ่านการตีความกับมัน
of modernity, categorization has to be clear-cut. Once
“man” and “woman” was very clearly defined, but
as human society becomes more advanced, the line
separating one category from another has become
increasingly blurred. Gender is no longer definite.
Ambiguity is starting to be a norm. The line used to
categorize the two sexes begins to fade. The concept
of deconstruction works with things that are definite.
But since our reality is no longer clearly defined, how
do we deconstruct it now? Science has proved that
there are both masculinity and femininity in all of us.
Traditional gender categorization is now challenged.
It’s the same thing with Thainess. It’s almost ridiculous
to pinpoint something as “Thai” architecture now.
Yes, King Rama V modernized this country. But I
think the most outstanding achievement was his talent
to seamlessly blend the old and the new. And it showed
in architecture. Chakri Maha Prasat Throne Hall is a
great example of the old merging with the new. On the
other hand, Ananta Samakhom Throne Hall is purely
western architecture. The development of this country
has always been a duel between the Ananta Samakhom
and the Chakri Maha Prasat types of building, or the
French-influenced King Rama V Equestrian Statue
patio and the Thai-style yard along the canal. Amid the
battling out between these two sets of idea, the lives of
Thai people inevitably have to change.
Quijxote: You talked about the clash of Thai
culture and western culture as shown in architecture.
It seems to me that this is a very postmodern concept
that happened long before the idea of postmodernism
was conceived. As postmodern is once described as
going back to the culture that is efficient enough to
be reinterpreted.
280