บ้านเรือนถิ่นไทยในช่วงเจ็ดทศวรรษ 2489-2559

นายทหารและปัญญาชนกลุ่มหนึ่งได้ถูกจับกุมเสียก่อน
และได้ถูกศาลทหารตัดสินประหารชีวิต แต่พระบาทสมเด็จ
พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระราชทานอภัยโทษ
โดยละเว้นโทษประหารชีวิต อย่างไรก็ดีการคุกคามต่อ
ความมั่นคงของสถาบันกษัตริย์ดังกล่าวน่าจะเป็นเหตุผล
สำคัญที่ทำให้ทรงใช้นโยบาย “ชาตินิยม” มาเป็นเครื่องมือ
ขับเคลื่อนในทางการเมืองการปกครองในรัชสมัย
นโยบายชาตินิยมในพระราชดำรินั้นเป็นการรวม
อุดมการณ์ “ธรรมิกราชา” ซึ่งเป็นนโยบายในพระบาท
สมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกที่เป็นการเกื้อหนุนกัน
ระหว่างสถาบันกษัตริย์และสถาบันพุทธศาสนา ผสม
ผสานกันกับแนวคิด “รัฐชาติ” ของพระบาทสมเด็จ
พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งทรงให้คำนิยาม “รัฐชาติ”
ว่าหมายถึง “รัฐ (บ้านเมือง) ที่ประกอบด้วยประชาชน
ที่อาศัยอยู่ในเขตแดนที่กำหนด และมีความสวามิภักดิ์
ต่อผู้มีอำนาจสูงสุดคนเดียวกัน” ซึ่งจะเห็นได้ว่าแนวคิด
รัฐชาติในสมัยรัชกาลที่ 5 นั้นยังเน้นอำนาจสูงสุดของ
พระมหากษัตริย์ (แต่ก็ทรงแสดงความใกล้ชิดกับราษฎร
เช่น การเสด็จประพาสต้น) ส่วนราษฎรนั้นเป็นผู้อยู่ภายใต้
อำนาจการปกครอง
wanted to see changes towards more people-involvement
in the governing process. This opposition was widespread
and particularly apparent during the time of Rama V and
VI, when revolutions took place in several countries to
abolish the monarchial system. For example, the Turkish
Revolution in 1908, the Chinese Revolution led by Dr. Sun
Yat Sen in 1911, and the Russian Revolution that brought
an end to the Romanovs rule in 1917, to name the more
prominent ones.
In Siam, there was also an attempt to change the
governing system in 1912, known as “Kabot Ror Sor 130”
(Ror Sor 130 Rebellion). The attempt, conspired by a group
of high ranking military officers together with a number of
academic intellectuals however, was unsuccessful and
conspirators were arrested and sentenced to be executed.
The king however, issued a royal pardon and lifted the
execution sentence. The growing threat to the monarchial
institution could be said to have been the major incentive
for Rama VI to impose “Nationalism” as a political strategy
during his reign.
สำหรับแนวคิดชาตินิยมในรัชสมัยพระบาทสมเด็จ
พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้นมีบริบทที่แสดงความทันสมัยขึ้น
โดยมีองค์ประกอบสำคัญคือ ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์
แต่ที่แสดงความเป็นรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์สมัยใหม่
ก็คือ การที่พระมหากษัตริย์ทรงยอมรับบทบาทหน้าที่
ของคนไทยในฐานะที่เป็นพื้นฐานของความเจริญของชาติ
ทรงมีพระบรมราชาธิบายว่า ราษฎรไทยจะต้องรักชาติ
มีศรัทธาในพุทธศาสนา และมีความจงรักภักดีใน
พระมหากษัตริย์ หากคนไทยปฏิบัติตนดังนี้แล้วก็เท่ากับ
เป็นการร่วมมือร่วมใจกันเพื่อทำให้ชาติมีความเจริญ
ก้าวหน้า ขณะเดียวกันแนวคิดดังกล่าวนั้นก็เป็นการ
ตอกย ้ำถึงการรักษาความมั่นคงของรัฐชาติไทยภายใต้
ระบอบการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์นั่นเอง
และนอกจากแนวคิดชาตินิยมที่เป็นเชิงอุดมการณ์แล้ว
รูปธรรมที่สำคัญของแนวคิดนี้ก็คือ การที่ได้โปรดเกล้าฯ
พระราชทานธงไตรรงค์ใน พ.ศ. 2460 เพื่อเป็นสัญลักษณ์
ของชาติ ตลอดจนอุดมการณ์ ชาติ ศาสนา และ
พระมหากษัตริย์
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมี
พระราชดำริว่า “ชาติไทย” นั้นหมายถึง คณะคนไทย
The king’s “Nationalism” policy revolved around
the concept of “Dharmikaraj” which was based on the
combination of Rama I’s policy to establish mutual support
between the monarchy and the Buddhist institution, and
Rama V’s idea of a “Nation State” which was defined as
“A state comprising of people that inhabit the area within
the boundary of its territory and share common allegiance
and loyalty to one who has absolute authority.” This idea
of a Nation State clearly emphasized that the king had
absolute authority. Yet at the same time, Rama V also
demonstrated his close affinity with the people during his
visits on royal expeditions to various places and seeing to
their welfare since they were, by default, subjects under
his ruling power.
As for the concept of Nationalism during the reign
of Rama VI, it was intended to reflect the image of being
modern, and comprised of three key institutions which are
Nation, Religion and Monarchy. But what actually constituted
the modern absolute monarchial state was the fact that
the monarchy gave recognition to the role of the people
187