11.05.2015 Views

CICERONE

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

NORKLIMA<br />

Svalbard, men er sterk også elles i Noreg,<br />

særleg i Nord-Noreg. Ein kan også finne<br />

ho i alle sesongar, kanskje med unntak av<br />

våren (figur 1). Modellar tyder likevel på<br />

at oppvarminga ikkje var større enn at ho<br />

kan reknast til dei naturlege variasjonane i<br />

klimaet (Johannessen m. fl. 2004).<br />

Etter toppen på 1930-talet gjekk<br />

årsmiddeltemperaturen ned, men har sidan<br />

1980-talet igjen hatt ei sterk stigning. Ser<br />

vi på heile kurva under eitt, viser det seg<br />

at stigninga er statistisk sikker (sannsynet<br />

for at stigninga skulle kunne koma istand<br />

ved ein slumpetreff, er mindre enn 1 til<br />

20; etter Mann-Kendalls test). Stigninga<br />

om våren og sommaren er også statistisk<br />

sikker, men ikkje om hausten. Om vinteren<br />

kan vi ikkje registrere noka stigning.<br />

Den gjennomsnittlege temperaturauken er<br />

altså svært ulik mellom sesongane (tabell<br />

1). For årleg middeltemperatur tilsvarar<br />

stigninga 1,6 °C på 100 år.<br />

Sjølv om klimamodellane gjev dei<br />

største temperaturendringane i Arktis,<br />

kan endringane lett bli maskerte av store<br />

naturlege svingingar. Difor er det ikkje sikkert<br />

det er lettast å oppdage klimaendringar<br />

der dei er størst. Temperaturstigninga<br />

om sommaren på Svalbard er til dømes<br />

statistisk sikker (tabell 1), medan stigninga<br />

om hausten ikkje er statistisk sikker,<br />

jamvel om stigninga om hausten er nesten<br />

dobbelt så stor som om sommaren. Årsaka<br />

er dei store naturlege svingingane om<br />

hausten (figur 1).<br />

Frå iskjerneboringar på Lomonosovfonna<br />

1255 m o.h. på Spitsbergen<br />

(Isaksson m. fl. 2003) har det kome indirekte<br />

temperaturdata basert på oksygenisotopar.<br />

Samsvaret er stort sett godt<br />

med Svalbardrekkja. Iskjernedata viser<br />

også ei temperaturstigning opp mot 1930,<br />

men ikkje så brå oppvarming som observert.<br />

Ein viktig faktor, som kan forklare<br />

mykje av skilnaden, er lite skyer i åra føre<br />

oppvarminga sette inn (Nordli og Kohler<br />

2004). Det kan ha gjort lufta nær bakken<br />

ekstra kald, utan å ha så stor innverknad i<br />

høgare nivå. Dermed blir variasjonane nær<br />

bakken større enn i høgda.<br />

Referansar<br />

• Birkeland, B.J. 1920: Spitsbergens klima.<br />

Naturen, 278-288.<br />

• Birkeland, B.J. 1930: Temperaturvariationen<br />

auf Spitzbergen. Meteorologische<br />

Zeitschrift. 47, 234-236.<br />

Figur 1. Langtidsvariasjonar av temperatur for Svalbard lufthavn.<br />

• Isaksson, E., Hermanson, M., Hicks,<br />

S., Igarashi, M., Kamiyama, K., Moore,<br />

J., Motoyama, H., Muir, D., Pohjala, V.,<br />

Vaikmäe, R., van de Val, R.S.W., Watanabe,<br />

O. 2003. Ice cores from Svalbard - useful<br />

archives of past climate and pollution<br />

history, Physics and Chemistry of the<br />

Earth, 28, 1217–1228.<br />

• Johannessen, O.M, L. Bengtsson, M.W.<br />

Miles, S.I. Kuzima, V.A. Semenov, G.V.<br />

Alekseev, A.P. Nagurnyi, V.F. Zakarov,<br />

L.P. Bobylev, L.H. Pettersson, K.<br />

Hasselmann, and H.P. Cattle. 2004: Artic<br />

climate change: observed and modelled<br />

temperature and sea-ice variability. Tellus,<br />

56A, 328-341.<br />

• Nordli, Ø. and J. Kohler. 2004: The early<br />

20th century warming. Daily observations<br />

at Grønfjorden and Longyearbyen on<br />

Spitsbergen (2 nd edition). DNMI/klima,<br />

report No. 12/03.<br />

Tabell 1. Svalbard lufthavn. Temperaturstigning ( o C) på 100 år. Statistisk sikre resultat er markerte med stjerne.<br />

Året Vinter Vår Sommar Haust<br />

1,6* 0,1 4,2* 0,7* 1,3<br />

Øyvind Nordli<br />

(oyvind.nordli@met.no) er forskar ved<br />

Klimaavdelinga ved Meteorologisk institutt.<br />

Cicerone 6/2004 • 37

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!