Türkiye'de Ailelerin Eğitim İhtiyaçları - Aile ve Toplum Hizmetleri ...

Türkiye’de Ailelerin Eğitim İhtiyaçları Araştırması
Maciver ve Page (1965)’e göre geniş ailenin önde gelen özelliği, onun hiyerarşik olma-
sıdır (Işık, 2006: 18). Ailenin en yaşlısı olan aile reisi aynı zamanda ailenin ortak mülkü
adına mal varlıklarının tümünün sahibi durumundadır. Ailede kız ve oğulların evlen-
meleri ve ayrı çatılar oluşturmaları, aile reisine bağlıdır. Otorite aile reisindedir ve eko-
nomik birlik, sosyal güvenlik, eğitim, din, eğlence, ticaret, sevgi, statü gibi fonksiyonlar
merkezde toplanmaktadır.
Sanayileşme insan gücüne ihtiyacın artmasına, insanların kırsal kesimden ve geniş
aileden ayrılarak endüstri merkezlerine göç etmesine yol açmıştır. Endüstrileşmenin
olduğu yerlerde yeni bir kentleşme ve kültür oluşmuştur. Bu da aile yapısını etkilemiş-
tir. Sosyal ve ekonomik sebeplerle aile ölçüsü daralmış, geniş aileler çekirdek ailelere
dönüşmüştür. Bireysellik gelişmeye başladıkça geniş ailenin sürdürülmesi ekonomik
olmaktan çıkmış, yavaş yavaş çözülerek yerini çekirdek ailelere bırakmıştır.
Çekirdek Aile: Birbirlerine evlilik sözleşmesi ve kan bağıyla bağlı anne, baba ve ço-
cuklardan oluşan, bünyesinde sadece iki kuşağı barındıran, sayıca dar bir toplumsal
birimdir. Lidz (1980) tarafından geleneksel olarak farklı ancak tamamlayıcı rol ve işlevlere
sahip iki ayrı cinsten kişinin birleşmesi ile kurulan ve her biri farklı ihtiyaç, yetki ve
yükümlülüklere sahip iki değişik kuşaktaki üyelerden oluşan yapı olarak tanımlanmıştır
(Işık, 2006: 18). Çekirdek ailelerde eşler kendi anne ve babalarıyla yakın ilişki içinde
bulunmalarına rağmen evleri ayrıdır ve bağımsız bir gelir-giderleri vardır. Evlenme yaşı,
eş seçimi ve çocuk sayısı bireylerin kendi kararlarına bağlıdır. Akrabalarla bağları geniş
aileye oranla zayıflamış, dış etkilerden önemli ölçüde bağımsızlaşmışlardır (Bilen, 1995:
85–86).
Çekirdek ailenin ilk temelleri 18. yüzyılda görülmeye başlanmıştır. Artan üretim ve
uzmanlaşma sonucu burjuvalar işyerlerinden ayırdıkları evlerinde eş ve çocuklarıyla yeni
bir hayat biçimi ortaya koymuşlardır. İş ve ev hayatının birbirinden ayrılmasıyla, aile
üyelerinin dış çevreyle ilişkileri değişmeye başlamış, aile içi ilişkilerde de bir yoğunlaşma
ve duygusal bir derinleşme görülmeye başlamıştır. Çekirdek aile, eşlerden hiçbirinin
ailesinin yanında olmayan, yeni bir yerde kurulan bir aile tipi olmuştur (Erol, 1992).
Geçiş Ailesi: Son olarak toprağa bağlı üretimden endüstrileşmiş üretime doğru geçişin
oldukça yeni başladığı, hızlı geliştiği ve buna bağlı olarak yaşam biçimi ve kavramların
değişmekte olduğu toplumlarda ortaya çıkan geçiş ailesinden söz edilebilir. Endüstri
31