Türkiye'de Ailelerin Eğitim İhtiyaçları - Aile ve Toplum Hizmetleri ...

2.7.1. Eğitim İhtiyacının Tespiti
Türkiye’de Ailelerin Eğitim İhtiyaçları Araştırması
İhtiyaç kavramı kısaca, “var olan durum ile olması istenen durum arasındaki boşluk
olarak tanımlanabilir (Şimşek, 2009: 90). Günümüz uygar toplumu, bütün insanlık için
ortak olan temel ihtiyaçlar kadar, bu ihtiyaçların karşılanma yolları üzerinde de dur-
maktadır. İnsanoğlunun ortak, temel ihtiyaçlarının farklı kültürlerde farklı biçimlerde
karşılanması eğitim amaçlarına ve süreçlerine bağlanabilir (Varış, 1994: 137). İhtiyaç
tespiti, program geliştirme çalışmalarının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Prog-
ramın hazırlanması için bir program ihtiyacının ortaya çıkması ve bu ihtiyacın en iyi bir
biçimde karşılanması için de gerçek ihtiyacın ne olduğunun tespiti lazımdır. Bu amaçla
yapılması tasarlanan ihtiyaç tespit çalışmalarında toplumun, bireyin ve konu alanı ile
ilgili ihtiyaçların tespiti önemli görülmektedir. Bu amaçla ihtiyaç tespit araştırmasında
şu sorulara cevap aranmalıdır:
1. Toplumun beklenti ve ihtiyaçları nelerdir?
2. Bireyin ihtiyaçları nelerdir?
3. Konu alanı ile ilgili ihtiyaçlar nelerdir?
Toplumun beklenti ve ihtiyaçları temelde eğitim programlarının hedeflerini ortaya
koymaya da yardımcı olur. Bu belirlemelere uygun hedefler programda yer almazsa okul
ile toplum arasında bir çatışma olabilir.
Bireylerin ihtiyaçları ile toplumun ihtiyaçları arasında bir paralellik kurulmalıdır. Birey,
içinde bulunduğu toplumda uyum içinde yaşamak, maddi kazanç sağlamak için iyi
meslek sahibi olma arzusundadır. Bu nedenle, toplumun kendisine sunduğu imkânlardan
yararlanmak ister, bunu gerçekleştirdiği oranda toplumun ihtiyaçlarını karşılamada
katkı sağlar.
Eğitim programlarının bireyin ve toplumun ihtiyaçlarına dönük olarak etkili olabilmesi
için program hedefleri ile konu alanları arasında tutarlı ilişkiler kurulmalıdır (Demirel,
2007: 74). Burton ve Merrill’e (1992) göre, eğitim ihtiyaçları da toplumsal ihtiyaçların
bir türüdür. Bunun temelinde, bir yanda bireylerin içinde yaşadıkları toplum ile
bütünleşme çabalarının yarattığı sosyo-kültürel ihtiyaçlar, öte yanda belirli gelişim ya da
olgunlaşma evrelerinde ortaya çıkan psiko-biyolojik ihtiyaçlar yer almaktadır. Eğitim,
bunların tümünün doyurulmasını amaçlayan bir süreçtir. Konuya bu açıdan bakıldığında,
eğitimde altı tür ihtiyaçtan söz edilmektedir (Şimşek, 2009). Bunlar:
51