AC 11 2008 (PDF, 1.83 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie ...

2510 HOF VAN CASSATIE 4.11.08 - Nr. 608
pénale, doit être regardé comme une peine. Par identité des motifs, il est probable que les
deux autres mesures de "réparation" prévues par le législateur – l’obligation de travaux
et la restitution de la plus-value sous forme d’amende – doivent être considérées comme
telles" 21 .
Het blijkt aldus geenszins voor de hand liggend algemene gevolgtrekkingen uit het
arrest te trekken.
7. Als gevolg van de kwalificatie van het herstel van de plaats in de vorige staat als
straf, wijst VAN VOLSEM er op dat – gelet op het feit dat in de zaak HAMER de strafrechter in
toepassing van artikel 21ter Vooafgaande Titel Wetboek van Strafvordering een
eenvoudige schuldigverklaring uitsprak – het bevel van het herstel van de plaats in de
vorige staat niet kan opgelegd worden indien in toepassing van laatstvermeld artikel een
eenvoudige schuldigverklaring wordt uitgesproken 22 .
Indien het herstel van de plaats een strafsanctie is zou dit immers moeten betekenen dat
– ingevolge een vaststelling van de overschrijding van de redelijke termijn – deze
overschrijding op een of andere wijze ook moet worden gecompenseerd terzake deze
maatregel zelf.
VAN VOLSEM wijst op een arrest van het Hof van Beroep te Gent dat zulks deed – niet
door het herstel af te wijzen – doch door een langere termijn toe te kennen om tot herstel
over te gaan, maar hij vroeg zich af of deze “gemilderde” herstelmaatregel in de ogen
van het EHRM genade kan vinden.” 23 .
Gelet op het feit dat de kwalificatie door het EHRM als straf mogelijks (althans in de
visie van VAN VOLSEM) enkel geldt voor het herstel van de plaats in de vorige staat, zou
men kunnen overwegen de overschrijding van de termijn in de zin van artikel 21ter
Voorafgaande Titel Wetboek van Strafvordering op het vlak van de herstelmaatregel te
compenseren door niet meer een herstel van de plaats in de vorige staat (=strafsanctie) uit
te spreken, maar een andere, minder verregaande herstelmaatregel, met name een
meerwaardevordering of aanpassingswerken.
Die piste wordt door VAN VOLSEM ook gesuggereerd wanneer hij stelt dat men zich kan
afvragen of de herstelvorderende overheid niet proactief zou kunnen reageren door in
geval van aannemelijke schending van de redelijke termijn-vereiste de vordering tot
herstel van de plaats in de vorige staat te wijzigen in een als milder te beschouwen
herstelmaatregel, zoals de meerwaardevordering 24 .
Hierbij moet nog worden onderstreept dat het EHRM in het arrest HAMER geen
probleem had met artikel 21ter Voorafgaande Titel Wetboek van Strafvordering als
zodanig; het EHRM stelde nergens de regel in vraag volgens dewelke de teruggave – en
dus ook de herstelmaatregel – ook in geval van overschrijding van de redelijke termijn
nog steeds moet worden bevolen, temeer daar het EHRM zelf ook opmerkt dat de
stedenbouwkundige inspecteur geen andere keuze had dan te opteren voor het herstel van
de plaats in de vorige staat 25 .
Kortom, de kwalificatie van het herstel in de vorige staat als strafsanctie, zou met zich
mee kunnen brengen dat deze niet meer kan worden uitgesproken indien in toepassing van
artikel 21 Voorafgaande Titel Wetboek van Strafvordering een eenvoudige
schuldigverklaring wordt uitgesproken.
21 T. BOMBOIS, l.c., 747.
22 F. VAN VOLSEM, l.c., 426.
23 F. VAN VOLSEM, l.c., 426-427. Zie in vergelijkbare zin: P. VANSANT, l.c., 48, die onderstreept dat de
uitvoeringsfase moet beschouwd worden als deel uitmakend van het proces in de zin van artikel 6
EVRM.
24 F. VAN VOLSEM, l.c., 427.
25 P. VANSANT, l.c., 47.