AC 11 2008 (PDF, 1.83 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie ...

Nr. 608 - 4.11.08 HOF VAN CASSATIE 2511
Of zulks ook geldt ten aanzien van de andere herstelmaatregelen inzake stedenbouw is
niet meteen duidelijk.
8. Een verdere moeilijkheid als gevolg van de kwalificatie van de herstelmaatregel van
herstel van de plaats in de vorige staat als straf waarop VAN VOLSEM wijst, legt een
eventuele discrepantie bloot. Indien ingevolge het overschrijden van de redelijke termijn
de afbraak niet meer zou kunnen worden bevolen, leidt dit tot een contradictie in de mate
waarin de afbraak zou worden gevorderd en bevolen door een burgerlijke partij als een
vergoeding in natura. Het EHRM heeft in het arrest HAMER geen probleem met de regeling
van artikel 21ter Voorafgaande Titel Wetboek van Strafvordering die met zich meebrengt
dat nog steeds uitspraak moet gedaan worden over de burgerlijke vordering.
Zoals deze auteur zegt, is het dus in principe denkbaar dat in geval van overschrijding
van de redelijke termijn een afbraak niet mogelijk is indien gevorderd door de
stedenbouwkundige inspecteur vermits het dan gaat om een straf; maar een afbraak
gevorderd door een burgerlijke partij blijkt wel nog mogelijk, zelfs indien geen (andere)
straf wordt opgelegd ingevolge de overschrijding van de redelijke termijn 26 .
9. Vervolgens heeft de kwalificatie van het herstel in de vorige staat als straf, ook
gevolgen op het vlak van de toepassing van het non bis in idem-beginsel.
Immers, indien de herstelmaatregel van de afbraak als straf moet worden
gekwalificeerd, speelt ook het non bis in idem-beginsel; wanneer met andere woorden de
strafrechter zich definitief over een strafrechtelijke inbreuk op de stedenbouwwetgeving
heeft uitgesproken, verhindert dit beginsel dat naderhand nog de afbraak als
herstelmaatregel wordt uitgesproken in een nieuwe procedure 27 .
Maar ook indien de uitspraak over de herstelmaatregel in dezelfde procedure wordt
afgesplitst van de uitspraak over de strafsanctie zelf, stelt zich de vraag of in dat geval het
herstel van de plaats in de vorige staat kan worden bevolen, zelfs indien zou kunnen
worden geopperd dat de beslissing over de herstelvordering een rechtstreeks en
voorspelbaar gevolg is van de afgehandelde strafprocedure en geen nieuwe procedure
uitmaakt en dat er een nauw verband bestaat tussen de strafrechtelijke beteugeling en de
straf van het herstel van de plaats in de vorige staat 28 .
Het non bis in idem-beginsel verhindert natuurlijk niet dat voor een zelfde feit hoofd-
en bijkomende straffen worden uitgesproken en men zou natuurlijk kunnen overwegen
om het herstel van de plaats in de vorige staat als een bijkomende straf te gaan
beschouwen.
10. Maar indien men, gelet op de kwalificatie van het herstel van de plaats in de vorige
staat als straf, dit als een bijkomende straf zou gaan beschouwen, lijkt een onmiddellijk
gevolg daarvan te zijn dat de uitspraak over het herstel van de plaats in de vorige staat niet
kan worden afgesplitst van de uitspraak over de schuld en het opleggen van de hoofdstraf,
vermits anders ook het beginsel van de eenheid van uitspraak over schuld en straf in het
gedrang lijkt te komen, tenzij men daartegen de onder randnummer 12 aangehaalde
rechtspraak in zou brengen.
Kortom, de kwalificatie als straf lijkt moeilijk te verdragen dat de uitspraak over de
herstelvordering (nog) zou worden afgesplitst van de uitspraak over de strafrechtelijke
inbreuken als zodanig en verzet er zich tegen dat de appelrechters zouden oordelen dat
nog steeds uitspraak kan gedaan worden over de herstelvordering omdat het gaat om een
bijzondere vorm van teruggave wanneer de strafvordering is verjaard, ten minste in
zoverre het herstel van de plaats in de vorige staat werd gevorderd door de
26 Cfr. F. VAN VOLSEM, l.c., 428.
27 F. VAN VOLSEM, l.c., 429.
28 Cfr. F. VAN VOLSEM, l.c., 429.