AC 11 2008 (PDF, 1.83 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie ...

2516 HOF VAN CASSATIE 4.11.08 - Nr. 608
te vorderen, wat doorgaans neerkomt op volledige afbraak. De vraag rijst dus of uit de
rechtspraak van het EHRM mag worden afgeleid dat de notie volle rechtsmacht inhoudt
dat de rechter dezelfde keuze kan doen als de stedenbouwkundige administratie kan
doen” 47 .
19. Uit bovenstaande passage volgt enerzijds dat naar het oordeel van deze beide
auteurs de administratie (stedenbouwkundige inspecteur) over een zeker beleidsdomein
beschikt en anderzijds dat zij toch, hoewel inderdaad uit de rechtspraak van het EHRM
(en i.h.b. het arrest van 2 maart 2004 inzake Silvesters’ Horeca Service tegen België)
volgt dat volle rechtsmacht betekent dat de rechter kan hervormen (“réformer”), twijfelen
of de rechter de mogelijkheid moet hebben een andere herstelmaatregel op te leggen in de
plaats van de maatregel die door het bestuur werd gevorderd.
Met deze twijfel zitten we kennelijk opnieuw bij de vraag of hervormen dus énkel wil
zeggen dat de rechter de gevorderde maatregel kan vernietigen of dat dit ook betekent dat
hij een nieuwe maatregel in de plaats kan stellen, zoals de administratie dit (althans
volgens LUST en LUST) kan.
Louter taalkundig betekent hervormen of “réformer” duidelijk meer dan louter
vernietigen doch ook het in de plaats stellen van iets nieuws, dus van een nieuwe sanctie,
in de mate waarin de stedenbouwkundige inspecteur terzake effectief over een
beleidsmarge beschikt.
20. Toch kan er hier nogmaals op gewezen worden dat het EHRM in het arrest HAMER
van 27 november 2007 in alle geval oordeelde dat “la Cour ne voit pas quelle autre
mesure que la remise en état l’inspecteur urbaniste aurait pu demander en l’espèce,
d’autant plus qu’aucune des mesures énumérées à l’article 149 § 1 du décret du 18 mai
1999 (...) ne semblait appropriée dans les circonstances particulières de la cause, à
savoir l’atteinte incontestable à l’intégrité d’une zone forestière non-constructible." 48
Zou in dat geval de bevoegdheid om te hervormen die volgens het EHRM kenmerkend
is om te kunnen spreken over een rechter met volle rechtsmacht derhalve enkel kunnen
betekenen dat de rechter de beslissing tot afbraak kan vernietigen doch niet dat hij een
andere herstelmaatregel (bv. meerwaarde) in de plaats kan stellen omdat naar het oordeel
van het EHRM in die zaak de administratie dus kennelijk ook niet over een
appreciatiemogelijkheid of beleidsmarge beschikte om een andere herstelmaatregel te
vorderen?
Met andere woorden, waar uit de rechtspraak van het EHRM volgt dat volle
rechtsmacht de bevoegdheid lijkt te impliceren dat de rechter de betrokken maatregel
moet kunnen hervormen en dus een andere maatregel in de plaats moet kunnen stellen, zal
daarvan slechts sprake kunnen zijn – zal er met andere woorden slechts van een
daadwerkelijke bevoegdheid tot hervormen (“réformer”) sprake zijn – in de mate waarin
de administratie zelf de keuze had omtrent de op te leggen maatregelen; dit is de evidentie
zelve.
Met het begrip “réformer en tous points” zoals dit voorkomt in het arrest van 2 maart
2004 heeft het EHRM willen aangeven dat de rechter de macht moet hebben om zich uit
te spreken over de keuze die de administratie heeft gemaakt, althans wanneer de wet aan
de administratie de keuze tussen meerdere opties of alternatieven heeft gelaten en
mitsdien om, binnen de grenzen van de wet, te kiezen voor een andere maatregel of zelfs
voor helemaal geen maatregel 49 .
21. Ook al hebben LUST en LUST twijfels over de vraag of hervormen ook betekent dat
de rechter de mogelijkheid moet hebben om, specifiek wat de herstelvordering van de
47 A. LUST en S. LUST, l.c., 880-881.
48 EHRM 27 november 2007, HAMER tegen BELGIË, par. 86.
49 A. LUST en S. LUST, l.c., 889.