Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
CHƯƠNG 11. HAEMOPHILUS, BORDETELLA
VÀ LEGIONELLA
Các trực khuẩn Gram âm Haemophilus influenzae, Bordetella pertussis và Legionella
pneumophila là những vi khuẩn chung nhóm với nhau bởi vì chúng đều lây nhiễm thông qua
đường hô hấp. Điều này muốn nói đến việc chúng ta phải xem xét tên gọi của từng chủng:
influenzae (cúm-flu, một tình trạng bệnh lý ở đường hô hấp trên), pertusssis (ho gà),
pneumophila (có ái tính vớiphổi).
Haemophilus influenzae
Tên gọi Haemophilus influenzae đã nói lên một vài đặc tính của nó:
Haemophilus có nghĩa là “có ái tính với máu” (blood loving). Vi khuẩn này đòi hỏi một môi
trường có chứa máu để chúng có thể phát triển. Hematin được tìm thấy ở trong máu và là một
chất cần thiết cho hệ thống cytochrome của vi khuẩn (hematin là heme bị tách khỏi globin và bị
oxy hóa thành hematin). Ngoài ra, máu còn chứa NAD + cũng cần cho hoạt động chuyển hóa của
vikhuẩn.
influenzae: Vi khuẩn này thường tấn công vào phổi của những bệnh nhân bị suy nhược do
nhiễm virus cúm. Trong trận đại dịch cúm vào năm 1890 và năm 1918, các nhà khoa học đã phân
lập được Haemophilus influenzae từ đường hô hấp trên của những bệnh nhân bị “cúm” và làm
cho họ kết luận không chính xác rằng Haemophilus influenzae là căn nguyên gây ra bệnhcúm.
Haemophilus influenzae là loại vi khuẩn ký sinh bắt buộc ở người và lây truyền thông qua con
đường hô hấp. Có 2 điều quan trọng giúp ta hiểu được vi khuẩn này gây ra bệnh lý như thế nào:
1) Lớp vỏ nhày polysaccharid bao gồm polyribitol ribose phosphat (PRP) có vai trò trao đổi
độc lực: Có 6 loại vỏ nhày, được gọi tên là a, b, c, d, e và f. Trong số này, type b thường có liên
quan đến nhiễm khuẩn ở trẻ em do nhiễm Haemophilus influenzae chẳng hạn như là viêm màng
não, viêm nắp thanh quản và viêm khớp nhiễm khuẩn (septicarthritis).
Capsule b = bad
Chủng Nonencapsulated (còn được gọi là nontypeable, còn có thể gọi là không nang hóa) của
Haemophilus influenzae có thể cư trú ở đường hô hấp trên của trẻ em hoặc người lớn. Chủng này
không có đủ độc lực xâm lấn như người “anh em” encapsulated (nang hóa)* của chúng nên chỉ
có gây nhiễm khuẩn tại chỗ. Chúng thường gây viêm tai giữa ở trẻ em cũng như là gây các bệnh
lý hô hấp ở người lớn bị suy nhược do một bệnh lý về phổi trước đó, chẳng hạn như viêm phế
quản mạn tính do hút thuốc lá hoặc nhiễm virus cúm gầnđây.
* Để cho đúng nguyên văn bản gốc và không làm thay đổi một cách thô thiển tên gọi của vi khuẩn nên chúng tôi vẫn
để tên gọi theo đúng tên khoa học của chúng là: encapsulated/nonencapsulated Haemophilus influenzae thay vì là
Haemophilus influenzae nang hóa/không nang hóa. -Nhóm dịch-
130