Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
CHƯƠNG 30. KHÁNG SINH KHÁNG NẤM
Số lượng nhiễm nấm gia tăng một cách đáng kể theo sự gia tăng của bệnh nhân bị suy giảm miễn
dịch do AIDS, bệnh nhân dùng các loại thuốc hóa trị liệu và dùng các loại thuốc ức chế miễn dịch
trong việc cấy ghép tạng. Với những lý do này nên bạn sẽ thường xuyên sử dụng một số ít các
loại thuốc kháng nấm cósẵn.
Ergosterol là một cấu trúc quan trọng tạo nên các màng tế bào của nấm nhưng không tìm thấy
ở các màng tế bào của con người mà chỉ có cholesterol. Hầu hết các loại thuốc kháng nấm ưu tiên
liên kết với ergosterol hơn là cholesterol, do đó làm phá vỡ các tế bào của nấm hơn là các tế bào
của con người. Bằng việc liên kết hoặc gây ức chế sự tổng hợp ergosterol, chúng làm tăng tính
thấm của màng tế bào gây ly giải tế bào.
Chúng ta có thể phân chia các loại thuốc kháng nấm thành 6 nhóm chính bằng cách dựa trên
cơ chế tác động củachúng:
1. Nhóm Polyen: Nhóm này bao gồm amphotericin B và các dạng thuốc mới của nó.
Amphotericin là “ông nội” của tất cả các loại thuốc kháng nấm. Nó tạo ra một dạng phức hợp với
ergosterol và làm vỡ màng sinh chất của nấm, làm rò rỉ tế bào chất từ bên trong tế bào ra bên
ngoài và làm cho nấm bị chết đi. Amphotericin có phổ tác dụng phần lớn các loại nấm quan trọng
về mặt y khoa. Nó phải được sử dụng bằng đường tiêm tĩnh mạch do hấp thu kém qua đường
uống. Ngoài ra nó còn được sử dụng qua đường tiêm tủy sống (tiêm trực tiếp vào trong dịch não
tủy) và có thể được sử dụng trong viêm bàng quang do niễmnấm
2. Nhóm chống chuyển hóa: Chỉ có một loại thuốc duy nhất thuộc nhóm này,flucytosine
3. Nhóm Azole: Đây là những loại thuốc gây ức chế C14-demethylase phụ thuộc cytochrome
P450 3A, có tác dụng chuyển lanosterol thành egorsterol, gây cạn kiệt ergosterol ở màng tế bào
của nấm. Phân nhóm này chứa khá nhiều loại thuốc như là clotrimazole, fluconazole,
itraconazole, voriconazole và posaconazole. Đây là nhóm kháng nấm được sử dụng rộng rãi vì
có ít tác dụngphụ.
4. Nhóm ức chế tổng hợp glucan: Hay còn gọi là nhóm echinocandin, đây là những loại
thuốc mới, bao gồm caspofungin, micafungin, và anidulafungin được chỉ định tiêm tĩnh mạch
với một vài tác dụng phụ. Chúng gây ức chế sự tổng hợp vách tế bào của nấm bằng cách gây ức
chế sự tổng hợp của enzym 1,3D-glucan.
5. Nhóm Allylamine: Đây là phân nhóm gồm các loại thuốc kháng nấm dạng bôi, ngoại trừ
terbinafine (dùng ở cả dạng bôi và dạng uống). Những loại thuốc này gây ức chế sinh tổng hợp
ergosterol thông qua việc gây ức chế sự oxi hóasqualene * .
* Squalene: Là một hợp chất hữu cơ 30 carbon được chiết xuất từ gan cá mập, phát hiện lần đầu tiên bởi nhà khoa
học người Nhật Mitsumaru vào năm1906.
431