Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
CHƯƠNG 14. XOẮN KHUẨN
Xoắn khuẩn (spirochete) là những vi khuẩn Gram âm, có kích thước khá nhỏ trông giống như
những cái mở nút chai. Chúng chỉ có thể di chuyển bằng hình thức xoay tròn thông qua sợi nội
tiên mao (endoflagella) còn được gọi là sợi trục (axial filament). Xoắn khuẩn có hình dạng rất
mảnh (slender) và xoắn chặt lại (tightly coiled). Từ trong ra ngoài, chúng có một tế bào chất được
bao quanh bởi một màng nguyên sinh ở bên trong. Cũng giống như các vi khuẩn Gram âm khác,
đó là chúng cũng có một lớp peptidoglycan mỏng (vách tế bào) được bao quanh bởi lớp LPS có
chứa lớp màng lipoprotein ở bên ngoài. Tuy nhiên, có 2 thứ chỉ có ở loài xoắn khuẩn là: 1) Xoắn
khuẩn còn được bao quanh thêm một lớp màng giàu phospholipid ở bên ngoài cùng một vài
protein tiếp xúc (exposed protein), chúng có tác dụng bảo vệ xoắn khuẩn khỏi sự phát hiện của hệ
miễn dịch (các vi sinh vật “tàng hình”). 2) Sợi trục nhô ra ở đầu cực vách tế bào của xoắn khuẩn,
nhưng thay vì nhô ra khỏi hẳn lớp màng bên ngoài (giống như các vi khuẩn khác đã trình bày ở
Mục 2.1) thì tiên mao (flagella) lại chạy ở bên dưới lớp vỏ ngoài, dọc theo thân của xoắn khuẩn.
Những sợi tiên mao đặc biệt này còn được gọi là tiên mao chu chất (periplasmic flagella). Sự
xoay tròn của những tiên mao chu chất này sẽ tạo ra lực để đẩy vi khuẩn về phía trước. Các vi
sinh vật này sinh sản bằng cách phân chia cắt ngang (transvese fission).
Việc để chẩn đoán ra xoắn khuẩn là cả một vấn đề thực sự. Không thể nuôi cấy chúng trong
môi trường bình thường, và cho dù màng tế tế của chúng bắt màu Gram âm thì chúng lại có kích
thước quá nhỏ bé để có thể thấy được bằng kính hiển vi quang học. Các phương pháp đặc biệt để
có thể nhìn thấy được những vi sinh vật này bao gồm kính hiển vi trường tối (darkfield
microscopy), miễn dịch huỳnh quang, nhuộm màu bạc. Ngoài ra, phương pháo xét nghiệm huyết
thanh học từ nơi viêm còn giúp phát hiện được xoắn khuẩn.
Xoắn khuẩn được phân chia thành 3 chi (genus): 1) Treponema, 2) Borrelia và 3) Leptospira.
TREPONEMA
Treponema vẫn chưa được biết là có sản xuất ra độc tố và các enzym gây phá hủy mô hay
không. Nhưng thay vào đó, có rất nhiều các biểu hiện bệnh lý được gây ra bởi từ các phản ứng
miễn dịch của túc chủ, chẳng hạn như là thâm nhiễm tế bào (inflammatory cell infiltrate), tăng
sinh mạch máu (proliferative vascular) và sự hình thành u hạt (granuloma formation).
Treponema pallidum
(Bệnh giang mai)
Treponema pallidum là một tác nhân có vai trò trong bệnh giang mai, một loại bệnh lý được
lây truyền qua đường tình dục. Có hơn 12 triệu các trường hợp xảy ra bệnh giang mai trên toàn
thế giới. Trong khi đó ở Mỹ, căn bệnh này đã giảm đáng kể trong tỷ lệ dân số 100.000 người, đó
là sau Thế Chiến thứ 2 có 450 trường hợp trong 100.000 người và đến nay đã giảm xuống thấp
hơn 25 trường hợp trong 100.000 người. Sau đó là một thời điểm đen tối vào năm 2000, khi tỷ lệ
mắc bệnh giang mai tăng trở lại. Sự gia tăng giang mai nguyên phát và thứ phát chiếm tỷ lệ chủ
175