Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
các tế bào nội mô của mạch máu thì chúng làm tăng nguy cơ hình thành các cục máu đông ở
trong các mạch máu dẫn đến hoại tử bàn tay hoặc bàn chân. Bệnh lý này thường tự hết trong 3
tuần, nhưng đôi khi cũng gây ra tử vong (nhất là ở những bệnh nhân lớntuổi).
Việc chẩn đoán sẽ trở nên dễ dàng khi trong một dịch bệnh. Những tay “lang băm” trong đội
quân đang tháo lui của Napoleon chắc chắn sẽ trở thành một vị thầy thuốc tinh thông về chẩn
đoán bệnh sốt phát ban do chấy rận (louse-borne typhus)! Các trường hợp rải rác ở miền nam
nước Mỹ do vết cắn từ rận hay bọ chét được lây truyền cho con người từ loài sóc bay là điều
không thể lường trước được, do vậy rất khó cho việc chẩn đoán. Việc từng tiếp xúc gần gũi với
loài sóc bay có thể gợi lên mối nghi ngờ về sự nhiễm khuẩn này.
Bên cạnh sự điều trị bằng kháng sinh tetracyclin và chloramphenicol thì việc cải thiện môi
trường sống và diệt trừ loài chấy rận ở con người sẽ giúp kiểm soát được dịch bệnh.
Bệnh Brill-Zinsser
Với những người đã từng đọc cuốn sổ tay Vi Sinh của Zinsser thì có một điều khá thú vị đáng
để được chú ý đó là Hans Zinser đã từng được vinh danh khi ông đã nhận định đúng đắn là những
bệnh nhân đã hồi phục khi không điều trị với kháng sinh trong bệnh sốt phát ban do chấy rận có
thể vẫn còn giữ lại mầm bệnh Rickettsia prowazekii ở trạng thái tiềm tàng. Đôi khi, nó thoát ra
khỏi trạng thái tiềm tàng này và gây ra bệnh Brill-Zinsser. Tuy nhiên, các triệu chứng lại thường
nhẹ nhàng (không có phát ban ở da) do sự hiện diện của các kháng thể đã hình thành trước đó từ
lúc nhiễm khuẩn đầu tiên. Việc đưa ra chẩn đoán được dựa trên sự minh chứng cho quá trình tăng
lên nhanh chóng của kháng thể IgG đặc hiệu với Rickettsia prowazekii hơn là sự gia tăng nhanh
chóng của IgM, xảy ra lúc đầu tiên bị nhiễm khuẩn.
Sự điều trị kháng sinh đúng đắn có vai trò rất quan trọng trong việc tiêu diệt hoàn toàn vi
khuẩn Rickettisa prowazekii trên bệnh nhân bởi vì nếu bệnh nhân không được điều trị thì rất có
thể sẽ trở thành như là một mầm mống gây phát tán dịch bệnh.
Rickettsia typhi
(Sốt Phát Ban Địa Phương hay Sốt Phát Ban Do Chuột)
Ricky đang cưỡi một con bọ chét…
Sốt phát ban địa phương do bọ chét chuột (endemic flea-borne typhus) cũng tương tự như sốt
phát ban dịch tễ, nhưng chúng không có tính nghiệm trọng và không tạo cơn dịch bệnh. Bệnh lý
này được gây bởi Rickettsia typhi. Nơi cư trú chính của vi khuẩn là những loài gậm nhấm và căn
bệnh này lây truyền cho con người thông qua một con bọ chét chuột (rat flea), Xenopsylla
cheopis. (Trong quá khứ, những con bọ chét chuột này cũng có vai trò trong việc làm lây truyền
bệnh dịch hạch).
Sau thời gian ủ bệnh khoảng 10 ngày thì tiến triển các triệu chứng như sốt, đau đầu, các phát
ban dạng dát và đôi khi là dạng sẩn (dát sẩn - maculopapular), cũng giống như sốt phát ban dịch
165