Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
PHẦN IV. KÝ SINH TRÙNG
CHƯƠNG 31. ĐỘNG VẬT NGUYÊN SINH
Động vật nguyên sinh (protozoa) là sinh vật sống tự do, đơn bào, nhân thực với một lớp màng
sinh chất và nhiều bào quan, bao gồm 1 – 2 nhân tế bào, ty thể, không bào tiêu hóa thức ăn (food
vacuole), và mạng lưới nội chất. Chúng có rất nhiều kích cỡ, từ 5µm cho đến 2mm. Chúng có
một lớp màng bào tương ở bên ngoài (ectoplasm) và một lớp bên trong (endoplasm), hai lớp
màng này xuất hiện khác biệt với nhau khi quan sát dưới kính hiểnvi.
Động vật nguyên sinh nuốt các mẫu thức ăn rắn thông qua một cái “miệng” nhỏ được gọi là
bào khẩu (cytostome). Lấy ví dụ, các amip (Entamoeba histolitica) có thể nuốt các tế bào hồng
cầu của con người vào trong tế bào chất của chúng. Động vật nguyên sinh sinh sản vô tính
(asexual), qua quá trình sao chép ADN rồi sau đó phân chia thành 2 tế bào. Động vật nguyên sinh
còn sinh sản hữu tính bằng cách tiếp hợp (fusion) 2 tế bào, sau đó trao đổi ADN với nhau và tách
thành 2 tế bào thêm lần nữa.
Khi được tiếp xúc với môi trường mới (như là những thay đổi về nhiệt độ, di chuyển xuống
đường ruột, các chất hóa học), động vật nguyên sinh có thể tiết ra một lớp bảo vệ và co lại vào
bên trong chiếc vỏ bọc bao xung quanh, được gọi là bào nang (cyst). Dạng bào nang này gây ra
lây nhiễm khi con người nuốt phải chúng. Sau khi nuốt phải nó sẽ chuyển đổi ngược trở lại thành
dạng hoạt động, được gọi là dưỡng bào (trophozoite).
ĐỘNG VẬT NGUYÊN SINH ĐƯỜNG RUỘT
Có 5 loại động vật nguyên sinh đường ruột gây ra bệnh tiêu chảy. Entamoeba histolytica gây
tiêu chảy ra máu, và Giardia lamblia và Cyclospora cayetanensis gây chứng tiêu chảy không ra
máu. Cả hai đều xảy ra ở những người bình thường. Cryptosporidium và Isospora belli gây ra
tiêu chảy nghiêm trọng ở những người bị suy giảm hệ thống miễn dịch (như là ở những bệnh
nhânAIDS)
Entamoeba histolytica
Đây là sinh vật thuộc loài amip điển hình mà chúng ta hầu như đều đã được nghe nói tới. Nó
di chuyển bằng cách kéo dài các nhánh của chất nguyên sinh, được gọi là giả túc (pseudopodia).
Giả túc kéo chúng đi tới hoặc bao quanh các mẫu thứcăn.
Tỷ lệ chính xác về độ lây nhiễm vẫn chưa được biết rõ, nhưng có tỷ lệ cao ở các quốc gia đang
phát triển và ở những người nhập cư đến Mỹ. Tài liệu cũ về tỷ lệ có sai sót do soi phân bằng kính
hiển vi, điều này trước đây được sử dụng để sàng lọc và kiểm soát về mặt dịch tễ học, dẫn tới
việc không thể phân biệt được sự khác nhau giữa E. histolytica và động vật nguyên vật
Entamoebadisparđườngruộtkhônggâybệnh.HầuhếtcácnhiễmtrùngvớiE.histolyticađều
440