Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
Việc quan sát trực tiếp xoắn khuẩn giang mai chỉ chính xác khi giang mai đang hoạt động ở
giai đoạn 1 và giai đoạn 2. Các xét nghiệm huyết thanh học đã được phát triển và sử dụng như
một dụng cụ sàng lọc (screen). Có 2 loại xét nghiệm sàng lọc huyết thanh đó là: không đặc hiệu
(nonspecific) và đặc hiệu (specific).
1) Các xét nghiệm không đặc hiệu với xoắn khuẩn giang mai (nonspecific treponemal
tests): Bệnh nhân bị nhiễm xoắn khuẩn giang mai dẫn đến sự tổn thương của các tế bào và làm
giải phóng vào huyết thanh một lượng các chất béo, bao gồm cardiolipin và lecithin. Cơ thể sản
xuất ra kháng thể chống lại kháng nguyên, do đó chúng ta sẽ đo số lượng hiệu giá kháng các
kháng thể gắn vào các lipid đó. Nếu như trong huyết thanh của bệnh nhân có các kháng thể này,
chúng ta sẽ phải nghi ngờ rằng là anh/chị này đã mắc bệnh giang mai. Khi xoắn khuẩn giang mai
xâm nhiễm vào trong dịch não tủy (CSF) cũng có thể kích thích tăng các kháng thể anti-lipoidal
trên, vì vậy chúng ta còn có thể làm xét nghiệm dịch não tủy này để chẩn đoán giang mai thần
kinh. Có 2 kỹ thuật xét nghiệm đang được sử dụng phổ biến nhất đó là Xét Nghiệm Khảo Sát
Bệnh Lý Lây Truyền Qua Đường Tình Dục (Venereal Disease Research Laboratory - VDRL)
và xét nghiệm RPR (Rapid PlasmaReagin).
Vậy thì tại sao các xét nghiệm này lại không đặc hiệu ? Chúng ta nhận ra một điều rất quan
trọng ở đây là đó là có khoảng 1% số người không mắc giang mai mà vẫn có các kháng thể này
trong huyết thanh, dẫn đến kết quả là dương tính giả (false positive). Cho ví dụ, các xét nghiệm
có dương tính giả thường xảy ra ở bệnh nhân đang mang thai có một cơn sốt rét (fbrile) cấp tính
do tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn (infectious mononucleosis), viêm gan do siêu vi, sau khi
sử dụng thuốc tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm ngừa. Do đó, một xét nghiệm không đặc hiệu có kết quả
dương tính cần phải được xác định lại bằng một xét nghiệm đặc hiệu với xoắn khuẩn giangmai.
2) Các xét nghiệm đặc hiệu xoắn khuẩn giang mai (specific treponemal tests): Trong khi
các xét nghiệm không đặc hiệu dùng để tìm các kháng thể anti-lipoidal thì các xét nghiệm đặc
hiệu xoắn khuẩn giang mai thì lại tìm các kháng thể kháng xoắn khuẩn. Xét nghiệm Indirect
Immunofluorescent Treponemal Antibody-Absorption (FTA-ABS) là một xét nghiệm đặc
hiệu với xoắn khuẩn giang mai thường được sử dụng nhất. Xét nghiệm này được thực hiện bằng
cách đó là đầu tiên trộn huyết thanh của bệnh nhân với một chủng Treponema không còn khả
năng gây bệnh, rồi ta loại bỏ các kháng thể đã tác dụng lên cả Treponema pallidum và chủng
xoắn khuẩn giang mai không gây bệnh (ta cứ xem chủng không gây bệnh của Treponema như là
một vi khuẩn chí của con người). Tiếp theo ta cho lượng huyết thanh còn lại này được cho lên
một cái lam kính trước đó đã được phủ lên một lượng nhỏ xoắn khuẩn Treponema pallidum đã bị
bất hoạt (xem như là kháng nguyên). Khi đó, các kháng thể đặc hiệu với vi sinh vật này sẽ liên
kết với kháng nguyên và cho ra kết quả dươngtính.
Việc loại bỏ các kháng thể liên kết với các xoắn khuẩn là một phần rất quan trọng trong xét
nghiệm FTA-ABS vì nó góp phần làm giảm bớt lượng dương tính giả. Chỉ những người có các
kháng thể đặc hiệu với các chủng xoắn khuẩn gây bệnh (pathogenic strain of treponemes) mới
cho phản ứng dương tính. Tuy nhiên, dương tính giả vẫn có thể xảy ra ở những bệnh viêm nhiễm
182