Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
Clostridium difficile
(Viêm Đại Tràng Giả Mạc)
Bạn có thể sẽ không bao giờ nhìn thấy bất kỳ một trường hợp lâm sàng nào về bệnh than, uốn
ván hay ngộ độc thịt trong sự nghiệp của ban, nhưng chắc chắn là điều đó sẽ không đúng đối với
Clostridium difficile. Bạn sẽ phải thường xuyên rối trí với những vi khuẩn này. Clostridium
difficile là tác nhân chính gây nên bệnh lý viêm đại tràng giả mạc (Pseudomembranous
enterocolitis) có liên quan kháng sinh (tiêu chảy) khi lạm dụng các kháng sinh phổ rộng. Những
kháng sinh này gây tiêu diệt một phần hệ vi khuẩn chí đường ruột, điều này đôi khi cho phép các
vi khuẩn Clostridium difficile gây nhiễm khuẩn thứ phát lên đại tràng. Một khi Clostridium
difficile được phát triển mạnh mẽ thì nó sẽ sản xuất ra ngoại độc tố, đó là độc tố A gây bệnh tiêu
chảy và độc tố B gây độc cho tế bào niêm mạc đại tràng. Đặc trưng của bệnh lý này gồm tiêu
chảy cấp, đau bụng vàsốt.
Từ năm 2002, một chủng gây bệnh mới thuộc loài Clostridium difficile, NAP1/BI/027, đã lưu
hành ở Canada và Mỹ. Chủng vi khuẩn mới này sản xuất ra độc tố nhiều hơn gấp 15 – 20 lần so
với chủng trước đây, cũng như đã xác định được loại độc tố mới là độc tố kép CDT. Bệnh nhân
nhiễm chủng mới này thường là những bệnh nhân đã trở bệnh nặng hơn và có nhiều khả năng là
đã kháng với quá trình điều trị ban đầu.
Clostridium difficile đã trở nên rất “khó tính” (difficile = difficulte) bởi
việc sử dụng kháng sinh trên bệnh nhân.
Xét nghiệm nội soi có thể thấy niêm mạc bị viêm đỏ và có dịch tiết màu trắng trên bề mặt của
đại tràng được gọi là màng giả. Quá trình hoại tử niêm mạc xảy ra bên dưới các lớp màng giả
này.
Khi một bệnh nhân có biểu hiện tiêu chảy trong khi sử dụng kháng sinh (hoặc sử dụng kháng
sinh trong vòng 1 tháng) thì Clostridium difficile phải được coi là nguyên nhân hàng đầu. Có một
số xét nghiệm để chẩn đoán C. difficile như xét nghiệm PCR thường được dùng để phát hiện gen
độc tố A và B do tính nhạy cảm tốt cũng như độ đặc hiệu của nó và cho ra kết quả nhanh chóng
(trong vòng khoảng 1 giờ). Xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết enzym (EIA) đối với độc tố A
và B cũng vẫn thường được sử dụng nhưng độ nhạy cảm của nó chỉ khoảng 75%.
Việc điều trị bao gồm dừng các loại kháng sinh ban đầu và bắt đầu điều trị lại cho phù hợp.
Cùng với việc vi khuẩn Clostridium difficile trở thành một vấn đề phức tạp thì các phương pháp
điều trị cũng đã dần trở nên tích cực hơn. Metronidazole được khuyến khích sử dụng cho các
trường hợp tiêu chảy nhẹ có liên quan đến C. difficile và Vancomycin có thể sử dụng cho các
trường hợp nặng hoặc tái phát. Cả 2 loại kháng sinh này đều tỏ ra các hiệu quả trong việc tiêu
diệt C. difficile. Vancomycin có điểm độc đáo đó là nó không bị thấp thu khi uống do đó nó vẫn
còntrongđườngtiêuhóavàtácdụnglênvùngbịnhiễmkhuẩn.CầnlưuýlàVancomycinsử
72