Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
EBV, một loại virus khác thuộc họ herpesviridae, chúng nổi tiếng trong việc gây ra chứng
tăng bạch cầu đơn nhân và có liên quan đến một số căn bệnh ung thư như là u lympho Burkitt
và ung thu vòm họng.
Một khái niệm tổng quát giúp chúng ta hiểu được cái cách mà EBV có liên quan đến quá trình
hình thành nên những loại bệnh lý này đó chính là sự biến nạp (transformation).
Biến Nạp và Tiềm Năng Ác Tính
Trong chứng tăng bạch cầu đơn nhân, EBV lây nhiễm lên các tế bào B của người. EBV thực
hiện việc liên kết lên receptor bổ thể (C3d) trên các tế bào. Một khi đã thâm nhập thì EBV sẽ làm
biến đổi các tế bào bị lây nhiễm vì thế những tế bào này sẽ không phát triển theo cơ chế điều hòa
bình thường nữa. Những tế bào bị biến đổi hay biến nạp sinh sôi nảy nở lên và truyền lại các bản
sao ADN EBV cho đời con cháu của chúng. Lúc này ADN EBV vẫn đang ở trạng thái tiềm ẩn vì
đa phần các bản sao của chúng có ADN dạng vòng. Ở một vài tế bào, EBV hoạt hóa và sinh sôi
bên trong tế bào, sau đó chúng làm ly giải tế bào kèm theo quá trình phóng thích virus.
Có điều thú vị ở đây đó là các tế bào biến nạp, lúc này đang hoạt động như là một tế bào ác
tính (ung thư) thì bỗng nhiên chúng đột ngột biến mất, cùng với sự tiêu tan (resolution) của bệnh
lý tăng bạch cầu đa nhân. Điều này có thể là do hệ thống miễn dịch đã tiêu diệt được virus lây
nhiễm cũng như là các tế bào B bất thường.
EBV đã được tìm thấy trong các tế bào ung thư của u lympho Burkitt, là một loại u lympho tế
bào B đang gây ảnh hưởng cho trẻ em ở Trung Phi. Vì loại bệnh ung thư này không tiến triển ở
những nơi khác trên thế giới (nơi vẫn có xảy ra sự lây nhiễm EBV), nên người ta cho rằng EBV
có thể chỉ là một yếu tố đồng nhiễm của sự biến nạp ác tính (malignant transformation). Người ta
đã khám phá ra được rằng tất cả các tế bào u lympho Burkitt đều có sự chuyển đoạn trên nhánh
của nhiễm sắc thể (chromosomal arm translocation). Sự chuyển đoạn này làm kích hoạt gen sinh
ung thư của nhiễm sắc thể. Sự lây nhiễm của EBV lên các tế bào B dẫn đến việc tế bào B phát
triển một cách không kiểm soát (xem thêm về gen sinh ung thư ở Chương 26).
Nhiễm EBV thể tiềm ẩn ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch có thể tái phát, dẫn đến sự
biến nạp và phát triển một cách không kiểm soát của dòng tế bào B. Bệnh lý u lympho và tăng
sinh mô bạch huyết (lymphoproliferative) ở những bệnh nhân này có thể là thứ phát do sự phát
phát của EBV.
Tăng Bạch Cầu Đơn Nhân
“Mono” là một loại bệnh lý ở những người trẻ tuổi. Giống như nhiều loại nhiễm virus khác,
những người có mức kinh tế xã hội thấp, trẻ mầm non thường dễ bị nhiễm khuẩn và bệnh thường
nhẹ (ví dụ như thủy đậu, bại liệt). Trẻ thiếu niên ở Mỹ đang sống trong môi trường có mức kinh
tế xã hội cao hơn cùng với cải thiện tốt hơn về điều kiện môi trường, rửa tay v.v. cho nên bị
nhiễm khuẩn sau này trong cuộc đời là do giao tiếp xã hội, mà thường là do hôn nhau. Do đó nó
còn được xem như là “nụ hôn bệnhtật”.
364