Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
bệnh than. Các trường hợp đầu tiên được xác định là trên các nhân viên bưu chính ở New Jersey
và Washington D.C. Ba lá thư đã được tìm thấy đều có chứa các nha bào trực khuẩn than và việc
dựa trên các nha bào bám vào bản đánh máy thì không thể biết được nó bắt nguồn từ đâu. Có 11
cá nhân bị ảnh hưởng bởi bệnh than thể da và đã được phục hồi khi được điều trị tốt. Trong 9
trường hợp xác nhận bị nhiễm bệnh than thể phổi thì có 4 trường hợp tử vong. Ngoài ra, còn có 2
trường hợp nghi nhiễm bệnh than ở đường hô hấp và đều đã tử vong.
6.1. Những nha bào Bacillus anthracis
trú ngụ trong những sản phẩm bị
nhiễm bệnh được làm từ da và lông
dê. Các nha nào có thể nảy mầm trên
vết trầy xước của da (bệnh than thể
da), do hít vào phổi (bệnh than thể
phổi) hoặc đi vào đường tiêu hóa do
ăn phải (bệnh than thể ruột). Các nha
bào thường bị thực bào bởi các đại
thực bào ở da, phổi, hoặc ruột và khi
đó chúng nảy mầm, trở thành các trực khuẩn Gram dương dạng hoạt động. Vi khuẩn này được
giải phóng từ đại thực bào, sinh sản trong hệ bạch huyết, rôi khi đó chúng xâm nhập vào trong
máu (lên tới 10 – 100 triệu con trong mỗi ml máu!!!).
Khi bị nhiễm bệnh than thể da (con đường phổ biến nhất để xam nhập, Bacillus anthracis
nhanh chóng nhân đôi và tiết ra một chất ngoại độc tố mạnh. Ngoại độc tố này gây hoại tử mô tại
chỗ, biểu hiện là một tổn thương không đau, có màu đen do hoại tử ở giữa nốt phỏng (edema).
Tổn thương này được gọi là nốt mủ ác tính (malignant pustule), và khi không được điều trị bằng
kháng sinh (penicillin) thì Bacillus anthracis có thể tiếp tục phát triển và phát tán qua đường máu
và có thể dẫn đến tử vong. Tổn thương da thường tự lành lặn trong khoảng 80 – 90% trường hợp,
nhưng đôi khi da bị hoại tử nặng và xảy ra sốc.
Bệnh than thể phổi, còn gọi là bệnh lý woolsorter, đây không phải là bệnh viêm phổi thực sự.
Các nha bào được bắt giữ bởi các đại thực bào ở phổi và được chuyển đến rốn phổi và các hạch
bạch huyết trung thất, tại nơi đây chúng sẽ được nảy mầm. Xuất huyết trung thất dẫn đến giãn nở
vùng trung thất (vùng này ở xung quanh và phía trên tim trái có thể thấy được trên phim X-
Quang ngực thẳng và CT scan) và tràn dịch màng phổi.
Bệnh than thể ruột thường dẫn đến tử vong nhưng may mắn là rất ít gặp thể bệnh này. Ở thể
bệnh này, những nha bào đã xâm nhập vào cơ thể theo đường tiêu hóa (thường là từ thịt đã bị
nhiễm khuẩn). Bacillus anthracis sinh sản và phát triển trong ruột, tại đây chúng sản xuất ngoại
độc tố. Ngoại độc tố này gây tổn thương hoại tử ruột gây cho bệnh nhân có những biểu hiện như
nôn mửa, đau bụng và tiêu chảy ra máu.
65