Vi Sinh Lâm Sàng (Tái bản lần thứ 6) - [Authors] Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan - [Nhóm dịch] Nhóm Netter

Nhóm Netter. Study, study more, study forever!
Toxoplasma gondii
Có rất nhiều loài động vật bị nhiễm Toxoplasma, và con người bị lây nhiễm do nuốt phải bào
nang từ thịt không được nấu chín (thịt lợn sống) hoặc thức ăn bị dính phân của mèo nhà. Những ổ
nằm của mèo chính là nguồn lây nhiễm chính cho con người, có tới 80% số loài mèo bị lây nhiễm
ở Mỹ. Toxoplasma gondii thực hiện quá trình sinh sản hữu tính bên trong mèo và được bài xuất
qua phân ở dạng bào nang.
Động vật nguyên sinh này gây ra bệnh lý bằng cách tái kích hoạt từ nhiễm trùng tiềm ẩn ở một
bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch hoặc gây nhiễm trùng tiên phát ở phụ nữ có thai (làm lây nhiễm
cho bào thai).
1) Bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch do AIDS hoặc người đang sử dụng các loại thuốc ức chế
miễn dịch (trong ung thư hoặc cấy ghép cơ quan) có khả năng làm phát triển Toxoplasma gondii
tiềm ẩn. Nhiễm trùng có thể hiện diện theo rất nhiều cách – kèm theo sốt, nổi hạch bạch huyết,
gan và lách phì đại; viêm phổi; hoặc thường đi với nhiễm trùng ở não và màng não. Trong thực
tế, viêm não do nhiễm Toxoplasma là một nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương phổ biến nhất ở
những bệnh nhân AIDS. Nhiễm trùng ở não có thể liên quan đến một dạng loại khối (mass) đang
phát triển, rất giống với khối u (tumor), kèm theo các triệu chứng đau đầu và các dấu hiệu thần
kinh khu trú (động kinh, đi đứng khó khăn, liệt mềm, hoặc mất cảm giác). Nhiễm trùng ở võng
mạc, viêm màng mạch – võng mạc mắt, cũng rất phổ biến, dẫn đến mất thị lực. Kiểm tra võng
mạch thấy có các mảng màu vàng – trắng, phủ lông tơ (giống như sợi vảicotton).
2) Toxoplasma là một trong những vi sinh vật TORCHES có thể đi qua hàng rào máu – nhau
thai (xem Mục 27.2). Việc lây nhiễm cho bào thai qua con đường nhau thai có thể xảy ra nếu như
người mẹ chưa bao giờ bị phơi nhiễm từ trước đó với Toxoplasma nay bị lây nhiễm. Nhiễm
Toxoplasma bẩm sinh không xảy ra ở người mẹ đã có dấu hiệu về huyết thanh học do đã phơi
nhiễm trước đó, rất có thể là do phản ứng miễn dịch bảo vệ. Phụ nữ mang thai nên tránh tiếp
xúc vớimèo!!
Tương tự như rubella (xem Chương 29), nhiễm Toxoplasma bẩm sinh có thể gây ra rất nhiều
vấn đề, bao gồm viêm màng mạch – võng mạc mắt, mù lòa, động kinh, chậm phát triển trí tuệ,
viêm não và những khuyết tật khác. Nếu nhiễm trùng mắc phải ở giai đoạn sớm của thai kỳ thì
bệnh lý trở nên nghiêm trọng, thường gây ra thai chết lưu. Có điều thú vị đó là những trẻ sơ sinh
sau khi sinh ra một cách bình thường thì có thể tiến triển bệnh lý sau đó trong cuộc đời. Biến
chứng phổ biến nhất của việc tái phát lâm sàng đó là viêm võng mạc (viêm màng mạch – võng
mạc mắt, điều này có thể dẫn đến mù lòa), điều này thường bùng phát vào cuối cuộc đời (tỷ lệ
cao nhất rơi vào thập kỷ thứ hai hoặc thứba).
Cần chú ý là ở người trưởng thành có khả năng miễn dịch tốt (như là phụ nữ mang thai như đã
mô tả trên) khi bị lây nhiễm với Toxoplasma gondii thường mắc chứng phì đại đa hạch bạch
huyết (generalized lymphnodeenlargement).
447