03.06.2013 Views

pater familias

pater familias

pater familias

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

essere titolari di diritti, ma erano considerate<br />

dall’ordinamento romano parzialmente incapaci d’agire,<br />

per cui erano soggette a tutela come i maschi impuberi.<br />

Le Istituzioni gaiane 3 sottolineano la particolarità che<br />

distingueva la tutela femminile da quella maschile: la<br />

tutela non cessava con il raggiungimento dell’età pubere;<br />

perciò le mulieres vi erano sottoposte per tutta la vita,<br />

senza mai raggiungere il diritto di disporre con piena<br />

autonomia dei propri beni 4 . La tutela mulierum romana è<br />

un istituto tipico del ius civile, le cui radici 5 risiedono nella<br />

struttura familiare agnatizia 6 .<br />

tenentur. Videamus igitur, quae in tutela, quae in curatione sint:<br />

ita enim intellegemus ceteras personas, quae neutro iure tenentur.<br />

3 Cfr., oltre a dare altre informazioni sull’istituto, che si<br />

analizzeranno in seguito, Gai.1,144 e 145: Permissum est itaque<br />

parentibus liberis, quos in potestate sua habent, testamento<br />

res dare: masculini quidem sexus inpuberibus,que, cum<br />

nuptae sint. Veteres enim voluerunt feminas, etiamsi perfectae<br />

aetatis sint, propter animi levitatem in tutela esse. 145. Itaque si<br />

quis filio filiaeque testamento tutorem dederit, et ambo ad<br />

pubertatem pervenerint, filius quidem desinit habere tutorem,<br />

filia vero nihilo minus in tutela permanet: tantum enim ex lege<br />

Iulia et Papia Poppaea iure liberorum tutela liberantur feminae.<br />

Loquimur autem exceptis virginibus vestalibus, quas etiam veteres<br />

in honorem sacerdotii liberas esse voluerunt: itaque etiam lege XII<br />

tabularum cautum est.<br />

4 Cfr. anche Tit. ex corp. Ulp.11,1: Tutores constituuntur tam<br />

masculis quam feminis: sed masculis quidem inpuberibus dumtaxat<br />

propter aetatis infirmitatem; feminis autem inpuberibus quam<br />

puberibus et propter sexus infirmitatem et propter forensium rerum<br />

ignorantiam.<br />

5 Come si avrà modo di approfondire nel seguito della trattazione.<br />

6 ZANNINI P., Studi sulla tutela mulierum, I. Profili funzionali,<br />

Torino, 1976, 42.<br />

2

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!