Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

53
voor ze zich plastisch ontwikkelt, en om voorbeelden te vinden van muziek, die door
lijnen en aanduidingen van vormen of bewegingen het woord illustreert, behoeven
we ons niet met een onnoozel gezicht tot de moderne toondichters te wenden, die
in de ‘Symphonische Dichtung’ de meest
DAS TRUNKENE LIED (Beethoven, Neunte Symphonie).
Freude, schöner Götterfunken, - Dich besinge ich sogleich, - Wir betreten wonnetrunken -
Bacchus' und Gambrinus' Reich: Auf! beteiligt euch am Werke - Mischet euern Jubel ein, -
Doch das Lied, wie ich bemerke, - Musz noch etwas trunk'ner sein.
(Ontleend aan de ‘Lustige Blätter’, een weekblad dat uitmunt door overmoedige grappigheid
en puntige satire).
gedurfde doorvoering geven van de neiging tot plastisch uitbeelden, tot babbelen
en bokkensprongen maken der zwarte notenpopjes. De uiterste grens van plastiek
bereikte misschien Camille Saint-Saens; want wie bij het knekelspel (xylophoon)
Ontleend aan het mondaine Engelsche tijdschrift ‘The Sketch’, dat in elk nummer geestige
karikaturen geeft van de beste Engelsche humoristen.
uit de ‘Danse Macabre’ van dezen modernen Franschman niet een lichte rilling over
zijn rug heeft voelen loopen is, evenals de beruchte Stoffel uit het oud-Duitsche
volkssprookje, te dom (ik bedoel natuurlijk muziek-dom) om griezelen te leeren.
Nochtans, ik zeide het reeds, we treffen dergelijke voorbeelden van muzikale plastiek
ook bij de classici der toonkunst aan: ontkenne het, wie nimmer in Bachs
‘Mattheus-Passie’ den haan heeft hooren kraaien, of in Josef Haydn's Schöpfung
de duiven heeft hooren kirren? (‘Girrt das zarte Taubenpaar’). En nog uitgebreider
voorbeeld van muzikale plastiek geeft deze componist ons in het recitatief van
Raphael (No. 21) uit het zelfde oratorium. De tekst van dit fragment vangt aldus
aan:
Gleich öffnet sich der Erde Schooss,
Und sie gebiert auf Gottes Wort
Geschöpfe jeder Art,
In vollem Wuchs und ohne Zahl.
En dan laat vader Haydn de geheele menagerie voor onze blikken defileeren: ‘Vor
Freude brüllend steht der Löwe da’, ‘Hier schiesst der gelenkige Tiger hervor’, ‘Das
zackge Haupt erhebt der schnelle Hirsch’, ‘Mit fliegender Mähne springt und wiehrt
voll Muth und Kraft das edle Ross’ enz. en na het optreden van elk dier geeft het
orkest een tusschenspel van soms zeer grappige naïveteit, dat het nieuwe schepsel
karakteriseert. We hooren den leeuw brullen, zien den tijger het geringde kattenlijf
Den Gulden Winckel. Jaargang 13