Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

130
generatie, begreep hun willen en streven en bevorderde dit op zijne wijze. Men heeft
hem wel verweten ‘de huik naar den wind te hebben gehangen’, doch deze
beschuldiging was ten zijnen opzichte uiterst onbillijk. Een zeldzaam
aanpassingsvermogen, dàt had hij - en dit kwam in zijn critischen arbeid telkens uit.
Men heeft vaak gezegd dat hij geen Huet was - en men had gelijk, want het
sprankelend vernuft van Huet miste hij. Maar met Huet gemeen had hij de breede
eruditie (hij was een goed Dante- en Shakespeare-kenner) en de gave om zijn
boekbesprekingen uit te bouwen tot literaire essays van een meer algemeene
beteekenis.
Nuchter en droog heeft men hem genoemd - toch zag men glad verkeerd als men
hem daarmee tevens het vermogen van aesthetische aanvoeling, of tot innige
bewondering meende te kunnen ontzeggen. Zoowel in zijn spreken als in zijn
schriftuur wist hij van die bewondering te doen blijken. Trouwens, men behoefde
dezen man maar in de oogen te zien om aanstonds te voelen, dat men hier tegenover
spiegels stond die een warm en diep gemoedsleven weerkaatsten.
Eerlijkheid betwistte hem schier niemand. ‘Men vervolgt mij met mijn eerlijkheid!’
schreef hij mij eens, en ik zal dus over die eerlijkheid hier thans niets zeggen dan
dit: dat het voor onzen tijd en voor onze critiek - neen, laat ons zacht zijn: voor de
critiek van een tien, een twintig jaar geleden - toch wel wat bedenkelijk heeten mag,
dat een criticus het als zijn noodlot voelde: ‘vervolgd’ te worden met zijn eerlijkheid.
Ook als scheppend kunstenaar maakte v. Nouhuys zich een naam; zijn
‘Goudvischje’ o.a. is nog steeds op de planken. En al moge het nu waar zijn dat zijn
novellistisch werk door anderen, talentvolleren, is overvleugeld - toch kan men een
schets als b.v. ‘Dageraad’ niet lezen zonder te genieten van de fijne opmerkingsgave,
de sober-krachtige beelding.
Van Nouhuys is niet meer; al enkele jaren trouwens leefde hij, door leed geknakt,
nagenoeg buiten 't literaire leven. Maar al zullen wij dezen humanen, waardigen
man dan hier niet wederzien - in onze dankbare herinnering zal hij blijven voortleven 1) .
GERARD VAN ECKEREN.
Zuid-Afrikaansche geschriften
VII 1)
Die Kappie Kommando of Boerevrouwen in Geheime Dienst, door
Johanna Brandt. - J.H. de Bussy, Amsterdam, Pretoria, Johannesburg.
Holl.-Afrik. Uitgevers-mij. v/h.J. Dusseau & Co., Kaapstad. 1913. (XV
plus 398 blz., 8 o , met 5 portretten en 5 andere afbeeldingen).
MEN kan dit boek op meer dan één wijze gebruiken: òf als het, min of meer
romantisch, althans nà de gebeurtenissen gereconstrueerd, verhaal daarvan, zooals
er zoovele tijdens en na den oorlog het licht zagen, òf wel als inderdaad authentieke
narratieve historiebron, voorzoover althans deze bron onmiddellijk teruggaat op het
in haar ‘Inleidingswoord’ vermelde ‘dagboek dat drie jaren lang trouw bijgehouden
was, een dagboek bevattende bijna duizend bladzijden, waarvan de inhoud te intiem
en persoonlik was om in zijn oorspronkeliken vorm aan de wereld te geven’.
1) Wij vestigen de aandacht op het artikel dat de heer J.H. Stratemeijer indertijd over van Nouhuys
voor Den Gulden Winckel schreef (Dec. 1905). Men vindt daar behalve een voortreffelijke
karakteristiek tevens eenige biografische bizonderheden.
1) D.G.W. X 9, XI 1, 5 en 9, XII 9, XIII 8.
Den Gulden Winckel. Jaargang 13