Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

178
licht van hare oogen iets van den sprankelenden en 'n beetje melancholischen glans
van hunne blikken...
* * *
Mevrouw Antoinette van Rhijn-Naeff, meer bekend onder haar pennenaam Top
Naeff, werd als dochter van J.R. Naeff en A.C. Vriesendorp den 24 sten Maart 1878
te Dordrecht geboren, woonde van 1891 tot 1892 te den Helder en van 1893 tot
1895 te Gorinchem. Zij bezocht de lagere school en de meisjes-H.B.S. en vertoefde
van 1895 tot 1896 op een kostschool te Brussel. Den 23 sten November 1904 huwde
zij met Dr. W.H. van Rhijn, geneesheer te Dordrecht, waar zij sedert bleef. Op haar
zestiende jaar debuteerde zij als schrijfster in Elsevier's geïllustreerd
Maandschrift. Haar volgend opus was een tooneelwerk De Genadeslag,
dat in 1897 door het Rotterdamsch Tooneel (Le Gras en Haspels) werd opgevoerd.
In 1900 deed zij haar School-Idyllen het licht zien, dat met warmte ontvangen
werd en haar algemeen bekend maakte. In afzonderlijke uitgaven verschenen van
haar: De Genadeslag (1899), School-Idyllen (6 drukken 1900-1909),
Aan Flarden (1e druk 1901, 2e druk 1906), De Tweelingen (4 drukken
1901-1906), In Mineur (1902), 't Veulen (4 drukken 1903-1908), De Dochter
(1905, 2e druk 1910), 't Weerzien, dramatische schets (1905), In den Dop
(1906), De Glorie (1906), De Stille Getuige (1e druk 1906, 2e druk 1907),
Oogst (1908) en last not least Voor de Poort (1 e druk 1912, 2 e druk 1914);
voorts kritieken in Groot Nederland en in Den Gulden Winckel en
tooneelrecensies, gedurende twaalf jaar regelmatig, in de Dordrechtsche
Courant.
Zes en dertig jaar oud, heeft Top Naeff, in enkele jaren, van de leuke
meisjesboek-schrijfster die ze met School-Idyllen, op twee-en-twintig jarigen
ouderdom, begon te zijn, en die ze, met buitengewoon succes, bleef in
Tweelingen, 't Veulen en In den Dop, zich weten op te werken tot eene
romancière van groote beteekenis. In de novellen van In Mineur en in Oogst
reeds vinden we werk van fijn psychologisch gehalte, van spontane geestigheid en
innigen humor en ook van teere levensdiepte.
De Dochter is eene weemoedige geschiedenis van vrouwenleed, met 'n
bizonder gevoelsvol accent en met 'n wrangen ernst geschreven en reeds zeer gaaf
van toon; maar eerst daarna met De Stille Getuige en vooral met het
meesterwerk Voor de Poort heeft Top Naeff haar volle maat gegeven. De twee
smartelijke en tragische vrouwenfiguren die ze in die romans heeft verbeeld, zijn
geen pathologische uitzonderingsschepsels, maar typen van algemeen-menschelijke
waarde, waarvan wrang en scherp de menschelijkheid is bloot gelegd. Er is een
heerlijke eenheid van toon en kleur in die uitbeeldingen, eene gevoelsstemming die
nergens wordt gebroken en die een oprechten indruk van waarheid en natuurlijkheid
maakt; er staat daar niets tusschen den lezer en de schepping, omdat de ontleding
zoo echt is, heelemaal plastisch en niet theoretisch; van binnen uit gemaakt, en rijp
volgroeid. De gevoels-analyse is van eene wondere broosheid, zooals alleen een
vrouw, het liefdeleven van vrouwen uitbeeldende, ze bereiken kan, in zulke perfecte
nervenfijnheid, zulk een aller-subtielst inzicht. Ik geloof dat niemand in Holland
gegeven heeft, beter dan Top Naeff, de zuivere menschelijkheid van de liefde. Men
moet haar vooral loven dat gedaan te hebben zonder romantiekerigheid, en zonder
de poëtische aankleeding, de Romeo-en-Juliette dweperij van zoovele andere
vrouwelijke schrijvers; het moeilijke, in den liefdes-roman, bestaat inderdaad in het
Den Gulden Winckel. Jaargang 13