Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

*10
denken - de mijne is al dood maar de Uwe krijt misschien in een hutje op
de hei - dan wordt ons hart week. Het is lichter te vechten, niet waar, dan
het zware lot van Uw moeder te deelen! En daarom, ja de moeder, de
moeder draagt weer het offer in onze dagen. O grauwe haren, die
ongetroost in het graf zinken, oude oogen, die U nog blind moet weenen
waar Uw laatste zoon, Uw eenige troost, Uw steun op het slagveld ligt te
verstijven!
Dacht Gij, dat mijn hart niet week was als van een kleinen, kleinen jongen
in deze dagen? Dacht Gij dan, dat deze man, die U staat te sterken in
God, een gepantserde duivel is, wijl hij harde woorden spreekt? O, weet
Gij het niet met mij, dat mijn hart bezwijkt en mijn bloed verteert, wanneer
ik aan dien weedom denk; dat ik dol wordt wanneer ik vraag aan God:
‘Waarom?’......
O menschenkind, versta het toch hoe de eeuwige God is een Vader. En
hoe de moeder koestert en kweekt en voedt, maar hoe de Vader geeselt
en ópvoedt, zendende in den strijd.
Zullen wij dus dezen wereld-gang beschouwen als een straf?
Ja, dat is het zeker! Zoolang Gij natuurlijke menschen blijft, zelfzuchtig,
raakt de wereld den oorlog niet uit en de oorlog de wereld niet uit. Zoolang
Gij op Uw zolderkamer blijft schrapende en gierende naar U toe,
hechtende aan Uw laatsten verschimmelden en verschoven penning,
zoolang komt er geen vrede in deze wereld. Zoolang de vorst en zoolang
de bedelaar zegt: ‘Hier!’ zoolang wordt er geen vrede geboren. Maar
zoodra Gij, smidsknecht, en zoodra Gij, millionair, in God staat als een
offer, zoodra het uit heeft onder ons met al dat schelden op elkander en
wij onder één zegen staan, den zegen van het verliezen, van het kruis,
van den Christus, dan zal de oorlog de wereld uit zijn geleefd, uit zijn
gezongen, uit zijn geofferd......
De Nieuwe Gids.
Veel minder ‘optimistisch’ dan Dr. de Hartog is ten opzichte van den Oorlog Frans
Erens, die zijn ‘Dagboek van een Grensbewoner’ vervolgt.
Vanwaar die neerslachtigheid bij de meeste menschen, ook bij hen die
weinig verliezen, die ten minste daaraan in de eerste plaats niet denken?
Er is hier iets, dat zoo maar niet te verklaren valt. In het onbewuste begint
nu zich te roeren het gevoel van machteloosheid. Terwijl men vroeger
alles dacht te kunnen, komt nu de idee naar boven, dat men niets meer
kan. Dat is de tragiek: het voelen der grens van zijn eigen ik; de grens
die men niet heeft gewild, maar toch voor zich zelf uit eigen beweging
wilde stellen aan zich zelf. Zich zelf ‘beschränken’ wilde men, maar niet
dat anderen dit deden. En welke anderen? De machine, het kanon van
42 c.M. en het mitraille-geweer. Dat is de dood van den heldenmoed. Dat
lokt de neiging zich weerloos te stellen als een schijf, die moet worden
doorschoten. Ieder voelt dat het niet meer gaat pro aris atque
focis, maar voor niets dan een caprice.
Den Gulden Winckel. Jaargang 13