Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

119
worden en in verband worden gebracht met het litteraire werk aan den eenen kant,
met de algemeene cultuurstroomingen van de 18 e eeuw aan den anderen kant. En
we meenen Mej. Naber geen onrecht te doen als we 't uitspreken, dat om
Het rieten kluisje (studeervertrek van BETJE WOLFF), naar een teekening van C. PHILIPS
JACOBSZ.
(Uit: ‘Betje Wolff en Aagje Deken’).
die reden haar boek in de allereerste plaats belangwekkend is. Meer dus dan om
het litterair gedeelte in engeren zin. Want wij willen graag haar bewering gelooven,
dat Busken Huet in de opstellen aan Wolff en Deken gewijd vaak de plank missloeg,
enkel en alleen omdat hij op zeer onvoldoende wijze zijn stof beheerschte, daar
hem toch slechts een deel van Wolff en Deken's levensarbeid bekend was. Wij
luisteren dan ook met volle aandacht naar Mej. Naber's betoog, als zij, die het
materiaal dan wel op volledige wijze beheerscht, tegen Huet staande houdt, dat
Aagje Deken meer was dan een passieve secretaresse van haar bekwamere
vriendin; dat wij in het vroegere weesmeisje iets anders hebben te zien dan ‘een
begaafde dienstbode en een litterarische Elsje van Houweningen’ (zie Lit. Fantasieën
en Kritieken, dl. XXII, pag. 19), Evenwel, met al onze waardeering voor Mej. Naber's
groote exacte kennis in deze en andere kwesties, die de beide vriendinnen betreffen,
hadden we toch gaarne in haar gezien, al was het maar één glimpje van de
schitterende geestrijkheid, die Huet, als overal, ook in deze korte essay ten toon
spreidt. Wat leeft hier alles voor ons, en hoe duidelijk komt vooral de samenhang
uit waarin de romans van beide vrouwen staan tot de gelijktijdig of iets later
geschrevene brieven-romans in het buitenland.
Tegenover deze synthetische werkmethode van Huet, die ons Wolff en Deken
kennen doet als eigenaardig Hollandsche representanten van een romanstijl in dien
tijd in Europa bloeiende, staat Mej.
Naber's arbeid als eenigszins los op elkander gezet blokwerk van allerlei min of
meer belangrijke bijzonderheden.
Haar literair werk kleeft - in mindere mate wel is waar - dezelfde fout aan, die wij
boven in Dr. Dyserinck aanduidden. In al haar opeenstapelen van détails komt ze
te zelden boven deze uit. Maar kunnen hare beschouwingen over Wolff en Deken's
belletristisch werk ons niet geheel bevredigen, met de allergrootste waardeering
vervult ons dat deel van haar boek, waar zij ons beide vriendinnen leert kennen als
opvoedsters van het volk. Zeker, van aesthetisch standpunt bezien begrijpen we
zeer goed den spottenden uitroep (‘en wat voor verzen’) dien Huet zich ergens
ontvallen laat als hij spreekt over den vorm van deze leerdichten, economische
liedjes, fabels en wat niet al (zie Lit. Fantasieën en Kritieken, t.a.p. pag. 8); maar
toch zetten we ons een oogenblik heen over de eentonigheid van deze
Den Gulden Winckel. Jaargang 13