Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

Cet enfant respirait dans son premier sommeil.
Les bêtes calculant dedans leur double crâne
Allandaient le signal de son premier réveil.
Et ces deux gros barbus et ces deux gros bisons
Regardaient s'éclairer la lèvre humide et ronde.
Et ces deux gros poilus et ces deux gros barbons
Regardaient sommeiller le premier roi du monde.
Et ces deux mal tondus et ces sortes d'oursons
Regardaient s'éclairer la face rose et blonde.
Et ces museaux pointus et ces deux gros garçons
Regardaient respirer le premier roi du monde.
Ons Tijdschrift.
Mej. J.L.F. de Liefde opent de aflev. met een schetsje: ‘Als een die zijn moeder
troost’. J.v.d. Valk draagt een artikel bij over Feith's Gevoels-pantheïsme. Hij begint
met in 't licht te stellen hoe de pantheïstische trek van eigen ziel te voelen verzinken
in de Natuur een kenmerk der litteratuur van onzen tijd is, wij het heimwee daarnaar
b.v. duidelijk lezen in Prosper van Langendonck's ‘Langs de Nethe’:
Schoone droom! hier bij de Nethe
Zacht het hoofd ter ruste leggen
En verzinken in die diepe,
Blauwe en groene, oneindigheid ...
Niet meer denken, niet meer droomen,
Niet gevoelen, niet beminnen,
Zwaar van 't borlend sap der aarde,
Dat u loom in de aadren glijdt.
En met lijf en ziel vergroeien
In dat zielloos plantenleven.
Doch hier lezen we slechts den wensch; duidelijker dan in de litteratuur van onzen
tijd, den nabloei der romantiek, vinden wij in 't eerste opkomen der romantiek,
aangegeven hoe zich de pantheïst het gevoel kan suggereeren op welke wijze zijn
ziel zich werkelijk in de oneindigheid verliest. Schr. toont dit dan uitvoerig aan met
voorbeelden uit de romans van Feith, nadat hij eerst de verwondering heeft
weggenomen van hen, die in Feith alles eerder dan ‘een pantheïst’ zouden hebben
gezien.
Was Feith, de dichter van ‘Uren, dagen, maanden, jaren’ en andere
gezangen, een der invloedrijkste mannen, die den Gezangenbundel
saamstelde, zij hij dan ook geweest de leider der vrijzinnige meerderheid
in de ‘Commissie voor de Gezangen voor den openbaren Godsdienst’,
was Feith dan een pantheïst? Te veel eer, zouden we antwoorden. Feith
was niet in de wijsbegeerte dit of dat. Feith was als systematisch denker
niets. Gevoelig, ook voor indrukken, liet hij zijn geestelijk vat volloopen,
door het spongat des gevoels, zonder den inhoud te klaren. Troebel,
beneveld is het aanzicht zijner saamgestelde geestes-bagage. Geen
wonder dus dat de sterke tijdstroom zijn invloed deed gevoelen in een
sentiment als Feith, wanneer wij zien dat zelfs een man en systematisch
denker als Bilderdijk nog wel eens over haar spoor struikelde.
Interessant is de parallel die schr. trekt tusschen Goethe in zijn ‘Werther’ en Feith.
Den Gulden Winckel. Jaargang 13