Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

Wat toch is de stof, in dezen roman verwerkt? Wat zijn de bedoelingen van de
schrijfster? Hoofdpersoon is Gustaaf III, die in 1771, 25 jaren oud, koning van Zweden
werd en in 1792 op een gemaskerd bal door sluipmoord viel. Hij is de laatste
Zweedsche vorst geweest, ‘die zijn natie weer deed meespreken in de lotgevallen
van Europa, die haar opnieuw geteld en bekend maakte’. ‘Zelden’, zegt de schrijfster,
‘is een karakter zoo verschillend beoordeeld als dat van Gustaaf’, en verschillende
aanhalingen uit werken van Klinckowström, Heidenstam, Geffroy,
Georg Brandes, e.a. toonen de juistheid van deze bewering aan.
Ten volle is dus Schillers woord: ‘von der Parteien Gunst und Hass verwirrt,
schwankt sein Charakterbild’ op hem van toepassing. Een karakter als dat van
dezen vorst, gevierd als ‘le sauveur de la patrie, le fondateur d'une nouvelle ère, un
héros, un vainqueur, le promoteur de la liberté réligieuse, un littérateur, un
dramaturge brillant, et aussi dépourvu de vanité comme homme que comme roi’,
doch tevens gesmaad als ‘tyran, despote, parjure’, beschuldigd van ‘légèreté,
fausseté, prodigalité, indifference pour le bien de son peuple’, en ten slotte gevallen
als offer van den haat - zulk een karakter menschelijk te verklaren, ‘den Menschen
zu sehen in des Lebens Drang’, ziedaar de schoone taak, die de schrijfster zich ten
doel heeft gesteld. Op de vraag, of zij ten volle bereikt heeft wat zij wilde, mogen
enkele opmerkingen betreffende het karakter van Gustaaf, zooals dat in den roman
geteekénd wordt, het antwoord geven.
In het eerste deel is deze nog de kroonprins, van wien velen groote verwachtingen
koesteren voor de toekomst. De uit Zweden verbannen vrijheer Von Lindenfelt, die
als heerenboer in Normandië leeft, getuigt van hem: ‘Kroonprins Gustaaf moet
begaafd zijn, hij zal niet, zooals
Den Gulden Winckel. Jaargang 13