Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

Evenwel, als fragment is dit stukje tragisch huwelijksleven innerlijk ‘af’, en wij
wenschen de schrijfster gaarne geluk met dit boek van ontwijfelbare verdienste 1) .
* * *
Over den roman van Gerda Haverman zullen we maar niet veel zeggen. Hier hebben
we nu te doen met een copie van, ja, van welke modellen? Juffrouw Haverman heeft
blijkbaar veel gelezen en toen... óók eens een boek willen schrijven. Ze kende 't
procédé wel zoo wat en haar romanpersonen had ze voor 't grijpen: het meisje dat
voor haar kunst wil leven, zich ontworstelt aan een enge omgeving; die omgeving
welke daar ach en foei over spreekt, maar niet kan verhinderen dat de drang naar
vrijheid en schoonheid toch ‘ten letste’ triomfeert over ‘de banden der conventie’ -
nietwaar, dat is prachtige romanstof.
Zeer zeker, doch alleen voor hem of haar die die stof volkomen beheerscht door
ze in zich te hebben opgenomen en niet, als Gerda Haverman blijkbaar, haar wel
dankbare romanstof acht, misschien ook wel daarom wijl zij er min of meer eigen,
voor haar natuurlijk hoogst gewichtige, ‘ervaringen’ in kon verwerken.
Als compositie is het boek bovendien vrij onhandig in elkaâr gezet. Het verhaal
van Bob Hennaerds huwelijksleven, zijn zich vrij-maken van de knellende banden
(wat er van Atie verteld wordt blijkt hier straks niet veel anders dan de herhaling
van) is een veel te uitvoerig uitgesponnen inschuifsel (blz. 11-73). Voor 't overige
is het boek niet in 't oog vallend slecht, maar vlak, banaal, een romannetje als
zoovele andere, waaraan niemand zijn tijd verspille.
Ik las dezer dagen het bericht, dat er in den aanstaanden winter een groote
behoefte zal zijn aan polsmoffen voor onze soldaten. Mag ik op die behoefte juffrouw
Havermans aandacht eens vestigen?
G.v.E.
Dorpslucht, door Stijn Streuvels. Tweede Deel. - (Amsterdam, L.J. Veen).
Zoo ligt dan nu de uitgebreide dorpsroman, beslaande het kapitale aantal van 876
bladzijden druks, compleet vóór ons. De tijd is onzen grooten Vlaming Streuvels
niet gunstig geweest; belangrijke wijzigingen door den auteur in de laatste proeven
van dit tweede deel aangebracht hebben de drukkerij niet meer kunnen bereiken
en zijn bijgevolg onuitgevoerd gebleven. Intusschen, het boek ligt vóór ons en wij
hebben het te nemen en te beoordeelen - hatelijk, betweterig woord toch! - zooals
het daar ligt. En wij willen dan maar dadelijk erkennen: dat dit tweede deel onze
aandacht heel wat beter heeft weten vast te houden dan het eerste 1) - al legden wij
ook dit deel uit de hand ‘dankbaar maar niet voldaan’. Wat ons in het eerste deel
de groote fouten schenen, vinden wij als de hoofdgebreken ook van dit vervolg
terug: het ‘breede’ is hier te weinig verinnerlijkt, te weinig het ‘diepe’ geworden - het
is te veel gebleven het breedvoerige. Ook is het boek als compositie - maar in de
compositie van een grooter geheel lag immers nooit Streuvels kracht - geen schoone
eenheid kunnen worden; in dit opzicht staat dit tweede deel zelfs bij 't eerste ten
achter. Groepeerde zich daar alles om den rentenier Koornaert en de tabakdiefte -
in het tweede deel wordt onze belangstelling nagenoeg geheel opgeëischt voor
gansch andere motieven, die slechts zijdelings met het in het eerste gedeelte
verhaalde verband houden. Koornaert en diens zuster verdwijnen vrijwel van het
tooneel om plaats te maken voor Elvire, Koornaerts nichtje met haar
1) Over de psychologie van het boek kan ik hier niet uitweiden. Goed gevoeld is b.v. dat de
schrijfster het jonge meisje Marianne, als zij, moê en teleurgesteld, verlangend naar rust,
haar woord gegeven heeft aan Frederik, dien zij niet liefheeft, driftig laat reageeren zoodra
zij merkt dat hij nog een oogenblik blijft aarzelen om haar woord te accepteeren. In de lauwheid
van eigen gevoel had zij de hevigheid van zijn geluksuiting gewild (blz. 196).
1) Zie D.G.W. 13e jrg. afl. 7.
Den Gulden Winckel. Jaargang 13