Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

gevaar tevens voor het eeuwig heil der menschen in het algemeen, en van de jeugd
in 't bizonder. Daarom heeft hij het ook noodig geoordeeld, zooals hij een paar malen
in het boek vermeldt, alle Conjuratien ende Besweeringen weg te
laten,opdatdie nieusgierige Luyden tot gheen Quaet gherockent
en mochten worden. Zoo wordt er dus niets in gevonden dat Godt noch
die Christelijcke Kercke tegen is, oft de jeucht eenige
Argernisse mochte geven. Duidelijk blijkt overigens, hoe voor dien schrijver
het aloude geloof aan geesten en dwergen nog leefde; hoe voor hem de aarde en
de lucht en het water er nog van vervuld waren 2) . Slechts een hoogst enkele maal
is het, of er ook bij hem een tikje twijfel opkomt aan het wezenlijke van alles wat
men omtrent die wonderbaarlijkheden kon lezen of hooren. Die twijfel vindt dan
uiting in een paar zoo terloops neergeschreven woorden 3) . Ik sprak over den ernst
in dit volksboek. Deze komt ook uit in het optreden van den duivel. Deze is hier niet
de razende en scheldende, bokkesprongen makende, en toch jolige duivel van onze
oude tooneelspelen (ook bv. van Malegijs). Het is ook niet enkel de vreeselijke, de
wreede, de helsche. Neen; meermalen treedt Auerhaen hier op als het geweten
van Wagenaer: hij waarschuwt voor te bedrijven zonde; hij moraliseert; hij vervult
de rol van boetprediker, als de zonde begaan is. Eén voorbeeld. Auerhaen zegt bij
zekere gelegenheid tot Wagenaer: ende dat ick 2000.
2) Zie bv. blz. 61 vgg., 68 vgg., 93 vgg.s
3) Zie bv. op blz. 107: ‘ende so stellen wy haer te vreden’.
Den Gulden Winckel. Jaargang 13