Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

naar voren gekomen. En dat is dus in den grond een natuurlijk en zuiver element.
Het bedenkelijke is nu maar, dat de heer van der Haar meent ook dichter te zijn,
d.i. de gave te bezitten om wat hij diepinnerlijk, zij 't min of meer vaag, toch als
rijkdom in zich voelt, ook vast te leggen in een vorm van schoonheid. Deze waan
stelt hem voor een jammerlijke mislukking. En dat komt, ik merkte 't reeds op, in
hoofdzaak omdat er in 't geestelijk scheppingsproces hier een schakel, de
noodwendige schakel, ontbreekt; omdat het gevoel, aangenomen dat het hier en
daar dan echt en zuiver mag aanwezig zijn, zich nergens heeft omgezet in levende
Verbeelding. En de Verbeelding had hier het Woord moeten baren in schoone
harmonie. Want de taal als zoodanig is als organisch geheel steeds het secundaire,
en zoo ergens dan bij den dichter. ‘In den beginne was het Woord en het Woord
was bij God en het Woord was God’... Aldus de klassieke formule van de diepzinnige
en toch zoo klaar-eenvoudige waarheid, dat de sprake der zichtbaarheid openbaring
is van en terugwijzing naar een geestelijken grond, als een eenheid van goddelijk
Beginsel waaruit de veelheid der verscheidenheid ontbloeit.
En dat goddelijk Beginsel heeft verschillende aspecten; het breekt zich in zoovele
kleuren als het licht in de vlakken van een prisma. Zoo zijn ‘het Goede’, ‘het Schoone’
de verschillende zijden van eenzelfde transcendente werkelijkheid. Dit transcendente
nu is in een vers het Beeld; het Beeld in dezen zin is niet een zinnelijke
voorstelling of een gelijkenis, niet een in de aprioristische vormen van tijd en ruimte
gevangen willekeurigheid - het is de samenvatting van een dieper, een intuïtieve
aanschouwing.
Toen Goethe zijn Wandrers Nachtlied dichtte deed hij iets ànders dan wat
welluidend klinkende zinnetjes, wat treffende beelden onder elkaâr zetten, wat van
buiten af na-schrijven van voorhanden natuurstemmingen. Neen, die enkele
beroemde regels zijn verzinnelijkte transcendentie 1) , ze leggen
1) Ook rhythmisch.
Den Gulden Winckel. Jaargang 13