Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

In Memoriam Charles Péguy
145
‘IL y a une loyauté, qui est mentale autant que morale, et qui consiste à traiter la
guerre elle même, après qu'elle est devenue inévitable, comme étant la guerre et
non pas comme étant la paix. Tout bêtement elle consiste à se battre pour de bon,
quand on se bat. Elle consiste à faire la guerre sérieusement, dans son genre,
comme on doit faire sérieusement tout travail, dans son genre. Elle consiste à se
battre corps pour corps’.
Zoo schreef in 1902 Péguy. En in September 1914 sneuvelde hij als luitenant van
een der Fransche reserve-regimenten in den slag bij de Marne en de Aisne. Hij was
in den wreeden oorlog die woedt - met meer dan den tragischen ernst dien Péguy
wenschte - het eerste slachtoffer van wien de dood, buiten de droefheid die hij graaft
in de harten van ouders, vrouw en kinderen, ook met deernis sloeg de intellectueelen
van alle landen. Men heeft moeite te beseffen dat, ineens, een ver stukje lood aldus
dom-weg heeft kunnen wegmaaien een man die werkelijk eene geestelijke kracht
vertegenwoordigde, bezittende in zijn land eene zedelijke beteekenis van hooge
waarde - en, oogenblikkelijk, dooden de schoonheid die van hem uitstraalde... En
morgen kunnen ànderen vallen, eveneens onder een naamloozen kogel; ànderen,
van wie 't verlies nog méer rouw zal wekken en ons dieper grieven en donkerte zal
spreiden over vele zielen ...
Laten we bekennen dat Péguy schoon stierf, en dat zijn dood zijn werk eindigt
met een slot-strophe die heel de muziek van vers en proza welke opluidde uit zijne
geschriften samenvat in het meest grootsch geschal van verzaking, van deemoed
en liefde, van bewusten heldenmoed en glorie. Wie weet heeft Péguy - die een der
zuiverste vaderlanders was die Frankrijk telde, en die nooit anders heeft getracht
dan voor de grootheid van zijn land te strijden met zijn pen en zijn invloed, en zich
geestdriftig heeft geworpen in al de politieke schermutselingen die Frankrijk heeft
zien ontbranden binnen zijne grenzen, vóór dezen oorlog - wie weet, ja, heeft hij
niet dergelijk einde gedroomd? Péguy's diepste beteekenis ligt misschien niet
zoozeer in zijn afgezonderd werk als wel in de door hem geheel en al bezorgde
Cahiers de la Quinzaine, waarvan hij èn drukker èn uitgever èn bestuurder
was en waar omheen hij wist te scharen eene uitgelezene jeugd en de besten onder
de nieuwere schrijvers van zijn land, althans van die schrijvers welke zich niet meer
met woord-schoonheid of met loutere fictie tevreden stelden, maar meenden iets
goeds, iets wijs' te zeggen te hebben als menschen, en die geloof hadden in eene
moreele hergeboorte van hun vaderland.
De voornaamste dezer letterkundigen, door Péguy in zijne Cahiers de la
Quinzaine op den
Den Gulden Winckel. Jaargang 13