Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

93
't is in De Boomgaard - waarvan hij mederedacteur was - dat we hem beter
leerden kennen; 't is in Elooi in 't Woud dat hij zich voor 't eerst vollediger
uitspreekt.
Fijn werk, eigen werk, eerlijk werk. Ziedaar de bizonderste qualificaties die men
op Elooi kan toepassen.
Eigenlijk vormt Elooi in 't Woud eene idylle - modern van gevoel,
half-symbolistisch en halfrealistisch van trant, zeer rijk aan droomleven, met heerlijke
stemmingen van openlucht-poëzie, met veel weemoed, luttel pijn en gave vreugd
om liefde's gebeuren.
Elooi, de zoon van den rijken molenaar, bemint Felicie, dochter van de arme en
weinig eerbare Tatie, eene heks in de oogen der boeren. Natuurlijk verzet zich de
molenaar tegen het huwelijk van zijn zoon met de dochter van dat verdacht en
ellendig wijf. Elooi, vol wanhoop, treurt, wordt ziek, ontsnapt nauwlijks den dood.
Ondertusschen trouwt de verbitterde Felicie, zich verlaten wanend, met een rijken,
ouden boer die sinds lang haar achterna loopt en dien zij, overigens, niet bemint,
maar aanneemt uit spijt en uit hoogmoed, om meesteresse te zijn op de grootste
hoeve van het dorp. Ze wordt echter ongelukkig, door den boer mishandeld,
misprezen en bedrogen. De liefde is taai, geduldig en zegenrijk. Op zekeren dag
komt Felicie, in 't woud, haar lief Elooi tegen. Opnieuw voelen ze beiden de liefde
ontbranden. Ze zien elkaar bijna elken dag in 't woud terug. Felicie neemt het besluit
den ouden vrek te verlaten en met Elooi te vluchten. De meulder die, door den angst
voor het sterven van zijn zoon, het leven beter heeft leeren kennen, zegent hunne
vlucht, en blijgezind gaan Elooi en Felicie het leven te gemoet.
In negen tafereelen wordt deze roman verteld; onder de hoofdstukken zijn het
innigst en het zuiverst in toon gehouden de teedere of weemoedige tooneelen van
liefde tusschen Elooi en zijn minnares in het woud, dat heel het drama hunner liefde
overheerscht als een fatum, als een geest, als eene levende inspiratie. De hooge
stammen van het woud, bijna eeuwig van uitzicht door hun ruigen ouderdom, bouwen
boven de schamele drift dier twee arme, zwakke menschjes de zuilen van een
heiligen tempel, en uit hun loover ruischt de orgelklank van een mystisch
huwelijkslied. Het woud leeft, ruischt en bruist naast en boven hen, het beschut en
verschuilt hunne genegenheid, sterkt, verreint en siert ze. Het leven van het woud
dat - zichtbaar of onzichtbaar - het leitmotief van Elooi is, vindt zijne schoonste
en krachtigste uiting in de twee verliefde en beluste lichamen van den ongelukkigen
Elooi en de smachtende Felicie.
Zekere tafereeltjes uit Elooi in 't Woud hebben de broze dichterlijkheid, de
innige weekheid van een sprookje. Als stemmingskunst is het boek op vele plaatsen
rijp. Op andere plaatsen weet de schrijver te grijpen naar flink realistische middelen
en beeldt hij in rake vormen de werkelijkheid van het dorp, van den molen, van
Elooi's vader, van de oude heks Tatie. Hier en daar slechts een weinig overtollige
romantiek in die uitbeelding, met een beetje conventie in de typen van het boek.
Ook in den stijl, die gewoonlijk fijn en beeldrijk is, - ofschoon een beetje freel en
week - zijn hier en daar sporen van een te factische romantiek te vinden, en te veel
schroom.
Als geheel staat Elooi in 't Woud er als een roman, die uit eigen wil is
voortgebracht, uit eigen gevoel ontstaan, en die met talent eene zeer aandoenlijke
verbeelding vertolkt, harmonisch van stemming is gebleven en evenwichtig in zijn
verloop. Elooi in 't Woud geeft ons vrijheid om Van Walden te rekenen bij de
enkele jonge Vlaamsche schrijvers - want zeldzaam zijn ze, al maken we ons soms
geestdriftig over den ‘bloei’ onzer letteren! - die ons voor de toekomst een beetje
hoop laten... Onder dezen is ook Willem Elsschot, en ik vind Villa des Roses
Den Gulden Winckel. Jaargang 13