Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

47
weg der vrouwen-emancipatie. Voor de vrouw blijft de liefde het hoogste en 't eenig
noodige: de ziele-, maar ook, óók de lichaamsliefde. Kate begeerde beide in éénen,
hartstochtelijk geliefden man en... bleef zitten. Haar eischen spande ze te hoog.
Een nichtje gaf toe aan het lichaamsverlangen en doorleefde een roes van
geluks-extase, zonder te vragen naar diepere bevrediging. Kate kon dat niet, al
veroordeelt ze haar zoo min als de sletten-van-beroep, al bepleit ze met
welsprekende warmte deernis voor deze, wier lot zij zelve nochtans minder
erbarmelijk en hopeloos beseft dan het hare. Zij heeft haar roeping gemist, lichaam
noch ziel heeft de ergste verrukking doorhuiverd, welke 't leven levenswaard maakt.
Het einde van 't boek preekt berusting. ‘Straks komt de rust’. Resignatie in deze
opstandelinge, in deze geen heilige, naam- of familiehuisjes ontziende, integendeel
daar het felst op rammeiende vrouw? De tegenstelling verrast. Op deze bladen ligt
als een afzichtelijke wonde het rauwe leed ontdekt, dat, schijnheilig uit schier elk
gesprek geweerd, de grijnzend-wreede zelfgenoegzaamheid der samenleving tot
een hoon maakt; het onweerlegbaar bewijs, hoe de schreeuw naar geluk het eenig
belangrijke in het leven is, en hoe van velen die kreet versterft in een woestijn van
onbevredigdheid!
De daad, dit boek geschreven en de wereld ingezonden te hebben, is
eerbiedwekkend van een heldhaftige zelfstandigheid. Van ‘uitgooien, wat je in je
voelt’ sprak de boven aangehaalde zin. Anna Lohman deed niet anders. Zich zelf
keerde zij te binnenste buiten. In litteratuur heeft dit ongetwijfeld zijn bezwaren.
Maar deze dorren in den zengenden gloed van haar schier profetische overtuiging.
H. VAN LOON.
Liefste mijn. Roman van Paul Langenscheidt. Vertaald uitgegeven door
C. Morks Cz.
Dit is het boek der liefde-trouw van een weduwnaar. Genoegzaam interessante stof,
indien slechts niet een Duitscher, in den ongunstigen zin dezer qualificatie, het
geschreven hadde. Want het goede in dit boek is beperkt tot die bladzijden waar
de sentimentaliteit den schrijver een oogenblik losliet. Waar dit geschiedt, loopt het
boek naar zijn eind. Eigenlijk is de opzet van 't verhaal, 't welk, door een proloog in
dichtvorm voorafgegaan, den indruk van doorleefdheid wil wekken, vrij onnoozel.
Een allergewoonst liefdeshistorietje moet den heelen roman dragen; de heldin van
zeventien jaar (Susi) trouwt met een ernstig geleerde, door een andere vrouw,
dochter van een professor in zijn faculteit, in 't geheim bemind. Susi, op
achttien-jarigen leeftijd, sterft, en de geleerde Dr. Haardt is wanhopig. Na smartelijke
jaren van vereenzaming en lijden, waardoor hij aan den drank verslaafd dreigt te
raken, hertrouwt hij met de hem sinds lang minnenden professorsdochter. Doch
hoe toegewijd deze zijn zoontje ook verzorgt, hem tot hulp en steun tracht te zijn,
de herinnering aan de jonge doode doet hem zijn tweede huwelijk voortdurend
voelen als verraad. Ten slotte gaan de echtgenooten in afzonderlijke steden hun
levens ten einde slijten, beiden geknakt en zonder levensmoed.
Het strijden van de tweede vrouw om den balsturigen weduwnaar te winnen, is
aanvaardbaar gemaakt, zelfs wordt deze vrouwenfiguur duidelijker, is zij
menschelijker van gevoel in haar liefde en haat dan de weduwnaar die hardnekkig
om de blauwe oogen van de achttienjarige treurt. En juist hier schuilt het overdreven
sentimenteele van den roman en het oppervlakkige. De blonde haren en de blauwe
oogen moeten het zoo heelemaal alleen doen, de betuigingen dienaangaande
werken op den lezer verkoelend, en naar de meer bewuste figuur van de tweede
Den Gulden Winckel. Jaargang 13