Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

37
die als zulk een man van beteekenis optreedt, allerlei ‘van zijn regeering’ verwacht
en middelerwijl al maar rondzwerft in den vreemde en niet schijnt te kunnen of te
willen wederkeeren naar zijn land; hoe geduldig blijft zij, wanneer hij telkens weêr
met onvervuld gelaten beloften haar paait en met halve antwoorden haar afscheept!
Voor ons, die weten van zijne twee ton beloopende schulden, van zijn ‘cerebrale’
liefde voor en in de lucht hangende verloving met ‘Truitje’ Toussaint, en die het stuk
van Prof. R. Fruin in den Gids van 1886 gelezen hebben met die ééne zinsneê over
‘Bakkes'’ verleden, zoo bondig veelzeggend en zoo cru tevens - voor ons is het
werkelijk aandoenlijk, als de kloppingen van deze lieve jonge-meisjesziel te voelen.
Zij, even twintig, de onschuld zelve, en hij, de man van vier en dertig, met dàt
verleden! ‘Blijf af, wreedaard!’ zouden we willen uitroepen.
Ten onrechte, natuurlijk. Hier is geen wreedheid maar een echte liefde; een
verzengd, verschroeid land, opgroenend onder een malschen voorjaarsregen. Zeg,
zoo ge wilt, dat die liefde welbeschouwd zelfzuchtig was; dat het edeler, mannelijker,
meer van echt berouw getuigend geweest zou zijn indien Bakhuizen, haar voelende
opkomen, de Gouden Ster, de woning waar hij kamers zoekende als door een toeval
was binnengedwaald, tijdig verlaten had; maar erken ook, dat het dood jammer
geweest zou zijn, jammer voor hem, jammer naar allen schijn voor zijne Julie en
jammer voor ons land. Want aan deze tengere zwakke vrouw heeft hij zich opgericht;
aan háár, wij mogen 't nu wel aannemen, is het te danken dat het deerlijk geteisterd
leven van dezen grooten geest niet te gronde is gegaan en voor Rijksarchief en
wetenschap en letteren nog zooveel vrucht gedragen heeft.
En dàt Van den Brink haar lief kreeg en in haar zijn àlles leerde zien, we begrijpen
't zoo goed! Of worden we niet zèlf, hare brieven lezende, ongemerkt hare willige
gevangenen? De heer en mevrouw S. zijn er volkomen in geslaagd op de trekken
en trekjes die haar zoo innemend maken het volle licht te doen vallen, en ik meen
beter te doen met den lezer naar hun boek te verwijzen dan hier ter plaatse een
tuiltje te maken van de bloemen, in deze briefwisseling verstrooid en waarop zij, als
kundige hoveniers in een wel is waar te grooten tuin, niet moede worden, tot in het
overbodige toe onze aandacht te vestigen.
Niet minder lezenswaard is hetgeen zij als inleiding tot de brieven en voorts door
hunne ingelaschte opmerkingen ten beste geven om ons het beeld van den
hoogbegaafden maar zwakken en daardoor schier onoprechten man ten voeten uit
voor oogen te stellen; den man met den ‘kop van Frans Hals’, die niet alleen als
gezegd is tegenover zijne geliefde, maar ook tegenover zijne moeder, de familie
Simon, zijne vrienden, telkens weêr laveert en schippert, ontwijkend, of dubbelzinnig
antwoordt, in plaats van recht door zee te gaan en ruiterlijk te zeggen waar 't op
staat. ‘Begrijpen is vergeven’, hebben de uitgevers gedacht; en zoo wij den mensch
Van den Br. met zijne gebreken, eigenaardigheden, en welke verdere schaduwzijden
ook, niet ‘begrijpen’, zal het hun niet te wijten zijn. Trouwens, wanneer wij ons eens
recht verplaatsen in het warnet van moeilijkheden waarin hij, o zeker, door eigen
schuld, maar toch zoo deerlijk verstrikt is, en we vragen ons af wat wij in zijne plaats
wel zouden gedaan hebben - zouden we 't zoo volmondig durven zeggen dat wij
recht door zee zouden gegaan zijn? In tweeërlei houding zie ik Bakhuizen van den
Brink nog zeer scherp en duidelijk voor mij - eheu Posthume! - sedert meer dan
vijftig jaren. De eerste maal, in mijn jongenstijd, zag ik hem (hij woonde in Den Haag
naast of althans zeer dicht bij ons aan de Prinsengracht) op den breeden rug, terwijl
hij, naar 't Rijks-archief of elders op weg, naar boven keek en den zijnen ten afscheid
toewuifde, type, verbeeld ik mij, van een hartelijken, gezelligen huisvader. De tweede
maal, een maand of tien eer ik student werd, een anderhalf jaar vóór zijn dood, toen
hij als president-curator eene les van Beynen bijwoonde. Het trof juist dat de beurt
Den Gulden Winckel. Jaargang 13