Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

3
onthouding veel te verwachten hebben. Nu als parool geldt: Denkende menschen
drinken niet! Professor zelf zegt: voor den Christen bestaat er geen schoonheid dan
alleen in 't licht der Eeuwigheid. Geen verschijning is schoon dan beschouwd als
gave Gods. Laat men God er buiten, dan is al dat zoogenaamd schoone niets dan
zinnenstreeling (blz. 11). Uitdrukkelijk wordt gezegd, dat dit ook geldt van de poëzie.
Maar hoe kan dan een dus hooggestemd beoordeelaar zóó wegloopen met
drinkliedjes, die in het heidensche Rome zelf reeds voor mannen als de Sextii en
de Cynici aanstootelijk moeten geweest zijn? Het is niet meer dan toevallig dat hij
Beatus ille qui op het titelblad heeft geschreven; 't kon, in verband met den
inhoud van het boek, beter Nos jungit amicitia et vinum praebet
gaudia heeten (blz. 24 v.). Niet zonder geestdrift wordt Horatius hier geteekend
als de beproefde vriend; vriend van zijne vrienden, maar ook vriend van een goed
glas wijn. Telkens blijkt, dat Prof. Hartman ook verstand van de wijnkaart heeft (blz.
15) en als het zoo eens te pas komt graag een flesch Champagne ontkurkt (blz.
156). Die combinatie van vriendschap en hart voor een gezamenlijk glaasje heet
echt Romeinsch en echt oud-Hollandsch (blz. 34). 't Jonge Holland schijnt anders
te gevoelen.
Dit boek is in dit opzicht van een niet modern standpunt uit geschreven. Ook de
roode tint van de ondergaande zon des Heidendoms is, naar ik indertijd heb
aangetoond, door den hooggeleerden schrijver veel te wijnrood gekleurd. Er wordt
onder het jonge Nederland nog wel gedronken, maar de poëzie van den wijn wordt
niet meer gevoeld zooals bij een ouder geslacht. Zelfs verdienstelijk gedichte
drinkliedjes vallen bij eene jongere generatie niet in den smaak, ook als zij zich bij
gelegenheid den daarin gehuldigden drank heel goed laat smaken.
Prof. Hartman schijnt er zelf wel iets van te merken, dat Horatius hier en daar een
beetje in het fatsoenlijke en zedelijke moet worden getransponeerd voor Hollandsche
ooren van den huidigen dag. ‘Wat werkt de wijn niet al uit?’ (blz. 22) is toch voor
het minst eene vergoelijkende vertaling, wanneer er in het oorspronkelijk van
ebrietas sprake is.
Man van eene vorige generatie betoont onze schrijver zich ook weer in zijn
literairen smaak. Zouden wij jongeren zeggen: ‘als ik Gorter was’, dan zegt hij: ‘was
ik Tollens in hoogst eigen persoon’. Daarmede hangt dan weer samen Professors
voorliefde voor de Genestet, die er trouwens onder de dichters van vóór '80 mag
zijn en zich gewoonlijk boven Tollens verre verheft. Prof. Hartman geeft ook eene
definitie van poëzie en omschrijft haar als ‘een echt gevoel, van meer dan gewone
(zij 't ook slechts iets meer dan gewone) innigheid, gekleed in een vorm die 't
gehoor streelt’ (blz. 11). Zelf noemt de Hoogleeraar deze definitie onvolledig. Zij is
erger dan dat. Vallen muziek en zang niet evenzeer onder haar? Maar daarop wil
ik niet eens zien. Alleen, dat poëzie mogelijk is, bij iets meer dan gewone innigheid
van gevoel, dat heb ik bij Willem Kloos anders gelezen in die klassieke inleiding op
de gedichten van Jacques Perk.
Bij de lezing van Prof. Hartman's boek denkt men onwillekeurig aan Jhr. Dr.
Quirinius van Walborch uit Vosmaer's Amazone, den hartstochtelijken vereerder
van Horatius, die het werk van dezen ‘meester van den eleganten vorm en de fijne
wereldwijsheid’ van buiten kende, hem zijn lijfarts noemde, van wien hij dan ook
steeds recepten bij de hand had. Gelijkmoedigheid in alle moeilijkheden,
blijmoedigheid, teedere vriendschap had hij in deze school geleerd. Zoo teekent
den dichter Prof. Hartman ook:
een beminnelijk man van de wereld, die wel opmerkt wat er
verkeerds is in zijn tijd en aan heel wat menschen en zaken aanstoot
Den Gulden Winckel. Jaargang 13