Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

69
voor. De muzieklijnen zijn hier een dansvloer geworden, waar cavaliers buigingen
en strijkages maken, en met hun danseresjes sierlijke groepen vormen... Dit alles
is nochtans tamelijk voor de hand liggend en banaal, maar een kostelijke zet is het,
dat het dansende paar in de laatste maat half in zwijm van vermoeienis op een
canapé ligt uitgestrekt. Numero twee der prentjes stelt een ‘Galop des Masques’
voor, welke ons in het begin weinig verrassends brengt. Maar ook hier komt de
pointe aan het slot, want bij de laatste bocht van den losbandig gekrulden
muziekslinger lezen we ‘diminuendo poco a poco’ en aan het einde staan al de
poppetjesnoten op hun kop, wat voorzeker een der meest natuurlijke gevolgen is
van een gemaskerd bal. Als derde volgt een ‘Marche Militaire et orientale’: Turken
en negertjes, die ten strijde trekken.
Ook deze Oostersche fantasie begint tamelijk eenvormig, maar grappig en handig
is het toch, dat de teekenaar de stervormige hoofdjes der heele en halve noten heeft
gebruikt om de Turkjes met een tulband te sieren; dat de rustteekens tot grimmige
strijdbijlen zijn versmeed, en dat de trommelslagers van het koddige muzieklegertje
hun trommels roeren met de verlengingspunt, die achter sommige noten staat. In
den laatsten regel treedt plotseling een hooge c op, die op stelten loopt, en
waarboven een orgelpunt staat. Men weet dat de hooge c, de ‘ut de poitrine’, weleer
de glorie was der Italiaansche tenoren, die deze brillante borstklank op extra
voorstellingen in de concertzalen deden schitteren. De gewone gang van zaken
was dan, dat de zanger, tegen alle regelen van de maat in, als hij eenmaal de
beroemde noot te pakken had, daarop bleef galmen zoolang zijn adem strekte.
Deze noot op stelten en met een point d'orgue is dus een vinnig prikje aan deze
onartistieke zangers, die het geheele kunstwerk opofferden aan hun persoonlijke
ijdelheid. Het geestigst van vinding is het tweede drietal. De Tarentelle, een dans
zonder begin en zonder einde, is in een kring geteekend, waarlangs de
poppetjesnoten in wilde sprongen rondvliegen, in 't begin allegretto, vervolgens
presto. Men weet, dat deze wilde dansvorm ontstond uit de legende, welke de
reuzenspin tarentula met de booze eigenschap bezwaart, dat haar steek een
waanzinnige danswoede verwekt. Grandville heeft dit volkssprookje in zijn Tarentelle
te pas gebracht, door van eenige naturelteekens griezelige spinnen te maken.
Volgt een ‘Barcarolle’, waarin de verbindingsstrepen der achtste, zestiende en
twee en dertigste noten geestig aangewend zijn als roeibootjes, die zoetelijk
schommelen op mollige triolen, of vlug vooruit schieten in parelende arpeggio's. Het
einde van dit roeiersdeuntje is tragisch, gelijk de stemming van nagenoeg elke
Gondoliera: een lange giek slaat om, en de poppetjesnoten worstelen met de
hoofdjes naar beneden tusschen den snellen stroom der notenbalken.
De laatste muzikale scherts van de reeks ‘Musique réligieuse’ is om de
verscheidenheid der figuurtjes, die een geheele processie vormen, het belangrijkst
als teekening... Ook hier weer een pakkend slot. Een klein kwart nootje snuit, ter
illustratie van 't woord ‘amen’, met een domper aan een langen stok de heilige kaars
uit... en daarmee ook de grappige serie van Grandvilles notenvertellingen.
Niet altijd zijn de poppetjesnoten zoo dood onschuldig dig in hun optreden als
deze vroolijke, huppelende Fransche mannekes. Soms ook wel staan ze in dienst
der satire, vooral om musici een deukje te geven, die door de buitengewoonheid
van hun werk de kritiek in twee partijen deelen, welke elkander op leven en dood
bevechten, gelijk bij Wagner, Liszt, Berlioz, Strauss en anderen. Wagner vooral is
het mikpunt van dergelijke grappen geweest. Op den titel reeds van ‘Richard Wagner
en caricatures’ door J. Grand Carteret 1) , zien we des meesters gesilhouetteerd
karikatuurportret tusschen notenbalken als een reusachtige fis, en aan het begin
1) Paris, Librairie Larousse.
Den Gulden Winckel. Jaargang 13