Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

Een weinig ontstemmend werkt misschien even de indeeling van den verzamelaar,
die wat dorsystematisch aandoet; maar afbreuk aan uw totaalindruk doet deze
kleinigheid toch zeer stellig niet. Wie Streuvels nog niet of zeer onvolledig bezit,
schaffe zich deze bundels aan, en hij heeft zich een bron geopend van steeds versch
oplevend genot.
* * *
Ik zeide boven, dat ik mijn vriend uit 't land der Hottentotten niet bij voorkeur het
eerst aan 't lezen zou zetten van ‘Dorpslucht’, Streuvels' nieuwen roman. En ik
moet nu verklaren waarom niet. ‘Dorpslucht’ is, als ik eerlijk bekennen mag, mij een
teleurstelling geweest - 'k vond er wel Streuvels, maar niet Streuvels op zijn best.
Er is, als ik goed zie, een te veel aan hersen-arbeid in dit boek. Streuvels is - ik
zeide het boven reeds - de man van de groote lijnen, de kunstenaar die van het
bonte, wisselende leven, de natuur, de menschen, steeds het psychisch aspect
aanvoelt, maar het aanvoelt, en ver-beeldt, als vergroote psychiek. Daardoor is b.v.
een boer die een moord begaat, of een zaad in de aarde laat vallen (herinner u hier
Zola's Jean in ‘La Terre’) bij hem niet maar ‘een’ boer, maar ‘de’ boer, en dat wel
geen bleeke, uit een stel impotente schrijvers-hersenen geabstraheerde en tot
symbool ‘verheven’ boer, maar een boer van vleesch en bloed, en alleen symbool
gelijk het heele leven symbool is, een Gleichnis, die naar het onvergankelijke
terugwijst; in een durende verheerlijking straalt ‘sub specie aeternitatis’. Uit het leven
in de literatuur mag slechts 't symbool ontbloeien door 't intermedium van het
stoffelijk-zinnelijke heen; de schrijversgeest moet voelhoornen naar het mystisch
contact met dat wondere Ding-ansich in de verschijnselen, dat zichzelve openbarend
zich verbergt. En de schrijver die dit het beste doet, dat contact het diepst en innigst
weet tot stand te brengen in zijn werk, met zijn verbeelding het trouwhartigst plonst
in de grondelooze
Den Gulden Winckel. Jaargang 13