Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

56
- maar vooral ook zijn het de groote karaktereigenschappen van Potgieter, die
maakten dat zij zoo vaak haar hart bij hem uitstortte. In dagen van vreugde zoowel
als in tijden van tegenspoed en teleurstelling. Hoe verheugt zij zich als verloofde
van Bakhuizen van den Brink over de vriendschap die deze voor Potgieter had; hoe
verblijdt zij zich in het vooruitzicht als een samenkomst van hun drieën weer nabij
is. Men leze bv. deze uitlating, dateerend van April 1842 (p. 37): ‘Ik denk mij van
den Brink noode, gescheiden van u; daar is geen kamer in de gansche stad mij zoo
waard, mij zoo heilig, zou ik haast zeggen als de uwe’. Even te voren had zij hem
geschreven: ‘... U van wien ik de hartelijkste en innigste gelukwenschen had
ontvangen, die ik nog had gehad of later gekregen. Van u, de eenigste mijner
vrienden van wien ik vooruit wist, dat ik hem niet zou verliezen, dat hij mij meer
zou worden door deze verloving’ (p. 30/31). Maar ook als de tijd van droefenis komt;
als door omstandigheden hier niet nader aan te duiden, de verhouding met Bakhuizen
onmogelijk blijkt, dan vindt ze in Potgieter steeds den man bereid haar aan te hooren.
Nooit - welk een sympathieke karaktereigenschap - ontsnapt haar één hatelijk woord
over den vroegeren verloofde; steeds gedenkt zij hem met de meeste hoogachting
in bewondering voor zijn groote gaven, en vol aandoenlijkheid is haar verhaal, hoe
zij op een tochtje naar Loosduinen op het kerkhof aldaar zijn grafzerk bezoeken
gaat (p. 236). En dan, welke merkwaardige ontboezemingen ook over haar werk,
in die briefwisseling met den man, die steeds in de grootste belangstelling alles
volgen bleef wat zij schreef, haar in één harer boeken (de Verrassing van Hoey)
actieven steun gaf en bij haar andere oeuvre steeds als raadsman, als wegwijzer
in de eindelooze velden zijner belezenheid diende. Dat begint al bij het ‘Huis
Lauernesse’. Het conscientieus bronnen-verwerken, waarin zij zich later zulk een
meesteres toonen zou, is haar dan nog wat vreemd, vervult haar zelfs met wrevel;
zij wil (pag. 5) ‘al die boeken de deur uitdrijven en de pen aan het andere eind van
de kamer’. In die periode overvalt haar dan ook twijfel aan haar litteraire
bekwaamheden: zij wenschte nooit als schrijfster begonnen te zijn (pag. 6): ‘zoo
twijfelende aan mij zelve als in deze dagen, nu ik weer iets denk te ondernemen,
was ik nog nimmer; ik zie altijd achteruitgang met groote letters op mijn papier en
dat maakt mij zoo aarzelend, zoo schuchter, zoo zonder zelfvertrouwen, dat ik
tegenwoordig schijn te schrijven om te verscheuren en ik weet niet hoeveel
ontwerpen ik niet reeds al ter zijde heb gelegd, die met drift waren opgevat’. Maar
Potgieter sterkt haar in zelfvertrouwen, en zelfs in haar droevigsten tijd gedurende
en na de scheiding van Bakhuizen gaat haar moed herleven. Bakhuizen had haar
het eerst het idee bijgebracht om den tijd van Leicester te gaan behandelen (pag.
15), zij zet dit voort, vindt hier zelfs verademing in voor eigen verdriet. ‘Vervulling in
een groote smart’ zoo betitelt zij tegenover Potgieter het eerste deel (pag. 42); hoe
menige pagina, meer in het bijzonder die over Martina's lijden, wordt ons niet
duidelijker, dierbaarder ook, nu wij die onder het licht bezien dat Mevr. Bosboom
hier over haar eigen leed - zij het dan ook gedempt door hoogere ingetogenheid -
schijnen laat.
Eenige jaren later ook doet zij Potgieter mededeeling van haar eerste
kennismaking met Bosboom. Zij bewondert een van zijn kerkinterieurs en ziet in
hem (voorloopig een ietwat negatieve verdienste) ‘een schilder, die niet zoo dom is
als velen zijner kunstbroeders, zoodra men van iets anders als 't penseelen spreekt’
(pag. 51). En in de latere periode, als zij en Bosboom in den echt vereenigd zijn,
blijft Potgieter voor hen beiden de getrouwe vriend, wiens overkomen uit Amsterdam
altijd welkom is; tegen wien zij zich vrij uitspreekt over haar letterkundige concepties.
Merkwaardig zijn enkele plaatsen, die doelen op een voornemen om de Geschiedenis
der Portugeesche Joden te gaan beschrijven (p. 100 en 116). Bij al dit waardevolle
Den Gulden Winckel. Jaargang 13