Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

Twee bundels verzen van vrouwen... dit is de eenige overeenkomst tusschen de
boeken, waarvan ik de titels hier boven afschreef; want er is verder een zeer groote
afstand tusschen beiden.
De vergelijking dezer twee verzenbundels vormt een ongezochte commentaar
op de weleer veel besproken voorrede, welke Herman Gorter schreef voor zijn
‘School der Poëzie’. Hij schoof in dit korte stukje proza de geheele literatuur-periode
van 1880 en de geheele Engelsche dichtergroep, bij welke ze ter school ging, op
zijde, omdat ze de poëzie was der zelf beschouwing, van het egoïsme, terwijl alleen
een poëzie van het gemeenschapsleven, een altruïstische geestesuiting, zich naar
het gevoel en de eischen van onzen tijd kon voegen. En deze beide uitersten ziet
men hier in typischen vorm tegenover elkander staan. Marie Schmitz is de dichteres
van het allesbeheerschende en allesoverschaduwende ‘ego’. Haar
eigen-belangrijkheid staat haar in het licht, en belet haar met breeder blik om zich
heen te zien.
Hoe geheel anders Mevrouw Roland Holst in haar didactisch epos in terzinen en
sonnetten. Dit is de poëzie der vrouw, die van zich af leeft, en wier geheele wezen
wordt ingenomen door het peinzen over dingen, die buiten haar zijn. Haar bundel
is een altruïstische levensleer, een school van gemeenschapsgevoel. Een
kenmerkend voorbeeld ervan is dit eenvoudige sonnet:
Hoe de menschen samengaan in de dagen der jeugd, en waardoor
zij scheiden.
Opgetogen gingen de jongelingen
al wier gedachten in hun oogen welden,
eendrachtig, met harten, die niet ontstelden
over de afwijkende zielsverbeeldingen
in de oogen der and'ren, die hen verzelden,
want elks eigene droomen en verwachtingen
hingen tusschen hem en alle and're dingen
zooals een nevel hangt over de velden.
Zoo ging 't, tot waar de weg als kruis zich scheidde.
Toen sprak er een ‘O, makkers, 't pad gaat stijgend:
nu moed, den bergen toe’. En de and're ‘ik dacht’
dat ge als wij dien stroom volgen woudt langs weiden.
Toen wendde zich de derde, droef en zwijgend
en eenzaam verdwenen zij in den nacht.
In de terzinen wordt het verteld, hoe de twee, eigen voordeel en genoegen boven
alles stellend, den ‘stroom langs weiden’ volgden, en hoe slechts een der jongelingen
den moed had om den zwaren stijgenden weg van ontbering en zelfverloochening
te gaan.
En van deze dingen is dit boek, zijn deze breede, zwaar-voetende verzen vervuld,
die soms te veel de uiterlijke charme missen, maar wier diepte, kracht en aan
overlading grenzende gedachtenrijkdom hen boven kritiek plaatsen.
Als schakels van een keten zijn de verklarende, fijn gestileerde titels, die elk
gedicht van dit vreemd-wijze boek aan het volgende vast snoeren. De verzen der
andere dichteres, Marie Schmitz, bezitten geen der eigenschappen, die kenschetsend
zijn voor het werk van Mevr. Roland Holst. Niettemin is ook zij verre van talentloos.
Zij versificeert
Den Gulden Winckel. Jaargang 13