Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

27
bladzijde open ligt: tot meevoelen, meelijden met deze door een obsessie bezetenen,
heeft de schrijver mij niet kunnen roeren.
H. VAN LOON.
De profundis clamavi, door Henri van Wermeskerken. (Uitg. Scheltens
en Giltay, Amsterdam).
‘Leo Smeder’, het boek waarmede de heer van Wermeskerken debuteerde, de
sympathieke poging tot rehabilitatie van een weinig-begrepene en daarom
fel-veroordeelde, had geen groote literaire kwaliteiten, maar trof toch door iets échts,
iets innigs, van een kind, dat opkomt voor een verguisde moeder. Als zoodanig kon
het boek worden geaccepteerd en geapprecieerd.
Tot het spoedig daarna bleek, dat het verlangen tot rechtvaardiging niet 's heeren
van Wermeskerken eenig motief was; want in korte perioden verschenen de literair
nog minder beteekenende ‘Smeder en Zn’ en ‘Van het Wondere Geluk’, waardoor
duidelijk werd, dat de heer van Wermeskerken in zijn eerste sympathieke boek méer
wilde gezien hebben dan een daad van piëteit alleen; dat hij daarmede, wellicht
door het vrij gunstige onthaal van Leo Smeder, wenschte te beginnen een reeks
van boeken; dat hij wenschte beschouwd te worden, enfin, als schrijver. Vandaar
dat op die latere boeken scherper critiek kon worden toegepast dan op het eerste,
dat men meer eerbiedigde als iets liefs.
Zoo kwamen nog later, in haast ontstellend-snelle opeenvolging: ‘De Armen van
Geest’ en ‘De Assenhoeve’. En zoo kwam nu het boek met den wat pronkerigen
titel en het bijna-onvermijdelijk wordende ‘portret van den Schrijver’. Er ontbreekt
alleen nog maar een ‘opgedragen aan...’ De Profundis clamavi - Van uit de diepte
heb ik geschreeuwd - met, als ondertitel: ‘De biecht eener moeder’.
Veel verwachting hebben we niet na het zwakke, slordige begin:
‘Thea, mijn lieveling... het is herfst...
De zwaluwen zamelen. Hoog in de herfstluchten zamelen de zwaluwen... dán
trekken ze heen... Maar nog eenmaal strijken zij neer op de eigen nesten, en sjilpen
zacht een lied van herinnering. Ze herinneren een zomer van liefdegeluk, van
verwachting en van trouwe zorgen. De kleine hartjes kloppen van
scheidingsweemoed. Weten ze of ze zullen weerzien?... De zwaluwen zamelen, en
het is herfst, Thea...
Zoo gaat het nog enkele bladzijden voort, totdat men, door-lezende, wat je als
aankomend recensent nog plicht-getrouw doet, gaandeweg, ongemerkt haast, op
eens getroffen wordt door een verandering, die ditmaal is een verbetering.
De schrijver is ‘er in’; hij beheerscht zijn onderwerp; er komt een toon van échtheid.
Aan den onzuiveren aanvang denkt men dan niet meer, want allengs wordt de taal
eenvoudig, waar, onopgeschroefd en vooral vlot-loopend.
Met een geboeide belangstelling leest men door, deze biecht van een moeder
aan haar kind. waarin dit laatste wordt medegedeeld en duidelijk gemaakt, dat het
niet is het kind van wien het vader noemde, maar - en ook dien vader bleef dit
onbekend - van een uit Indië weer-gekeerden jeugd-vriend.
Dit boek had als ondertitel kunnen hebben ‘de kreet naar het moederschap’.
Eva, de biechtelinge, is de personificatie van het moederschap-verlangen. Dit
overstemt al het andere, doet haar zich zelfs verzoenen met den opgedrongen, veel
Den Gulden Winckel. Jaargang 13