Den Gulden Winckel. Jaargang 13 - digitale bibliotheek voor de ...

164
van zelf wàt hij met zijn werk bedoelde, wàt hij dan wél wou en hoe hij zijn arbeid
opvatte.
- ‘Mijn rol schijnt te zijn die van “trait d'union” tusschen de kunstenaars-wereld en
den gewonen ontwikkelden lezerskring. De Nieuwe Gids-richting heeft zich
te veel verbizonderd, is te apart gebleven om door het grooter publiek te worden
vertroeteld; daarom is dat publiek meestal naar de ouderen teruggegaan. Mijne
plaats is tusschen de twee in. Ik ga mee met de modernen, maar ben toch, door
mijne levensopvatting, dichter bij het gewone, natuurlijk het ernstige, publiek. Ik heb
vooral geteekend onze visschers en onze boeren van den achterhoek, uit Gelderland,
en die menschen hebben me mijn maatstaf gegeven. Aan Coenen en anderen die
me zoo bizonder hebben gefeliciteerd met de creatie van 't duivelinnetje Henriette
uit De Stad aan 't Veer en me hebben aangespoord méér dergelijke
duivelinnetjes te creëeren, antwoord ik: ik hoef niet méér dergelijke juffertjes te
scheppen, want zulke duivelinnetjes - en waarschijnlijk duiveltjes van dezelfde soort
- zijn er wel, maar daarnaast hebben we ook gewone menschen. Hollanders zijn,
in 't algemeen, niet excessief: ze zijn niet heelemaal wit en niet heelemaal zwart,
maar ze zijn bijna allen grijs, menschen van de tusschen-soort, gewone menschen,
en deze hebben even veel recht op uitbeelding als de ongewone. Mijn ideaal is te
kunnen vertellen gelijk Streuvels dat kan, gelijk Sabbe dat deed in zijn Nood der
Bariseeles, en eene echte Heimatkunst te bereiken, eene dóór en door
Hollandsche uiting. Mijn Geldersch sentiment heeft zich niet gemakkelijk kunnen
aansluiten bij de Nieuwe Gids-richting, die meer internationaal is’.
Ik herinnerde me de mooie, pittoreske bladzijden door Haspels geschreven over
zijn Delta-land, de groote rivieren en eilanden, in een der boekdeelen van Ons
Eigen Land door den Nederlandschen Wielrijdersbond zoo keurig uitgegeven.
Ik herinnerde me ook welke moeilijkheden Haspels' voorliefde voor allerlei Hollandsch
dialect me had berokkend bij het lezen van zijn werk ...
Ik vroeg hem daarop van welk Nederlandsch werk hij 't meest hield, welke
schrijvers van hier of elders op hem een bizonderen invloed hadden gehad.
- ‘Zooals ik U reeds toevertrouwde, ben ik als literator een auto-didact. Ik las en
genoot vooral Beets en Allard Pierson en later dweepte ik met Van Eeden en ook
Van Deyssel; ik hield ook veel van Bazin en van de Scandinaviërs; maar naderhand
ben ik langzamerhand van mijn cosmopolitisme àf gekomen. Alleen Thackeray
herlees ik nog. Tegenwoordig heb ik eene devotie voor Stijn Streuvels die niet alleen
de grootste schrijver van Vlaanderen maar van Nederland is. Het is een wonder
hoe dóór en dóór kunstenaar Streuvels is; hoe hij van een dialect een eigen taal
weet te vormen en alles op zijn werk concentreert; hoe hij voor zijn werk een nieuwe
kunsttaal heeft weten te maken. Maurits Sabbe is ten uwent ook een uitstekend
verteller. Hier in Holland vind ik het werk van Gerard van Eckeren en Ina
Boudier-Bakker het degelijkst tusschen de laatst verschenen boeken. Boutens en
Bastiaanse zijn mijne twee liefste dichters. Van woordkunst op zich zelve houd ik
niet veel. Woord-kunst mag nooit gedachten-kunst loslaten. Ook van uitheemsche
kunst moet ik niet veel hebben. Het nationale element zal het op den duur toch
winnen; vooralsnog heeft onze literatuur niet hare volle hoogte bereikt. Wat ik vooral
wil is: de dingen benaderen door hunne uiterlijke verschijning, er de openbaring van
het zielkundig leven achter zoeken. Wat we moeten bereiken is de mensch zelf,
zooals hij draait en wandelt, als 't belangrijkste wezen der schepping. Ik heb in mijne
geestestournure een sterken aandrang: ik heb namelijk een diep ongeloof ten
opzichte van alle groote woorden, van welken kant ze ook komen, maar eene diepe
bewondering voor 't gewoon menschelijke in den mensch. Vroeger zocht ik in de
levende wezens vooral het typische, tegenwoordig meer het gewone. Ik wil niet
Den Gulden Winckel. Jaargang 13