mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

waren. In Ayawasi leeft een man van ongeveer dertig jaar waarvan men zegt dat
hij niet geschikt is voor een huwelijk en dat hij niet kan meedoen in de ceremoniële
doekenruil. Hij leeft in het huis en werkt in de tuin van een gehuwde
zuster. Het dorpsleven maakt hij meer als toeschouwer dan als deelnemer
mee. Wanneer ik hem iets vroeg liep hij altijd giechelend weg. Dan is er de
al eerder genoemde jonge vrouw die vreest dat zij vanwege een vervloeking zal
sterven aan dezelfde ziekte als haar schoonmoeder. Ik kon er niet achter komen
of zij al van jongs af aan eigenaardig gedrag vertoond had. Telkens weer
kreeg ik het verhaal te horen hoe zij eens, op een gewone saaie dag, getooid
met doeken en al haar sieraden gillend naar de plaats rende waar haar schoonmoeder
begraven was. Op die plaats heeft zij rondgedanst en geschreeuwd tot
haar broer een einde aan de vertoning maakte. Iedereen houdt haar voor g i l a
= gek of mekayr metay fe. Ze leeft met haar oude vader in een tuin en de enkele
keren dat zij in het dorp kwam, maakte zij een haastige en angstige indruk.
Een gesprek met haar was niet mogelijk.
Het valt moeilijk te zeggen in hoeverre de bevolking, inclusief de medicijnmannen,
verschillen zagen tussen de geneeskundige praktijken en middelen van
de zusters in het hospitaal en die van hun eigen medicijnmannen. Zieken en gewonden,
of de mensen die voor hen zorgden, wenden zich afwisselend tot beiden.
Heel dikwijls bleek bij de behandeling in het hospitaal dat daarvoor door de
medicijnmannen reeds behandelingen waren toegepast. Bij gebrek aan resultaat
wendden die hulpzoekenden zich dan tot de zusters. Vaak gebeurde het dat men
zich na verloop van enige tijd weer door een medicijnman liet behandelen. Vanwege
de niet zelden schadelijke gevolgen van de eigen geneeskundige praktijken,
hebben de zusters en missionarissen zich van meet af aan zeer afwijzend opgesteld
tegenover het werk van de medicijnmannen. Helaas is daardoor een mogelijkheid
om meer over hun praktijken en middelen aan de weet te komen verdwenen.
Vrijwel iedereen begint in de polikliniek of in het hospitaal bij voorbaat al
te ontkennen dat er obat kampung = eigen medicijn, gebruikt is.
De medicijnmannen,die vanwege de geheimhoudingsplicht toch al niet mededeelzaam
zijn, zwijgen over hun kennis en vaardigheid. Zij, maar ook de niet geinitieerden,
zijn er van overtuigd dat de zusters tot veel in staat zijn, maar
ook dat de blanken geen inzicht hebben in de oorzaken van veel kwalen. De ray
mpoch = witte mensen, immers weten vrijwel niets over de voorouders en de gevaarlijke
geesten en krachten die ziekte en dood kunnen zaaien.
Ondanks de vrij vreedzame verhouding tussen de missiezusters en de medicijnmannen
ligt er een wereld van wederzijds onbegrip waar het gaat over oorzaken
van ziekte en dood en, uiteraard daarvan niet los te denken, de remedie of
verzorging. Het vanzelfsprekende nauwe verband dat er voor de bevolking bestaat
tussen sociale en ceremoniële nalatigheden, vijandigheid van mensen en vooroudergeesten
en het optreden van onmenselijk kwade krachten enerzijds en
tal van kwalen tot stervens toe anderzijds is een blinde vlek voor de zusters
en paters van de missie. Van de andere kant is de medisch-wetenschappelijke
achtergrond van de behandelingen, kuren, doseringen, onderzoeken en voorschriften
waarmee men in het hospitaal geconfronteerd wordt voor de bevolking volslagen
onbekend.
De man die uitdrukkelijk een rode pil vraagt omdat hij vermeerdering van zijn
bloed wenst en de missionaris die schamper lacht om mensen die een kwade geest
verjagen, zijn beiden voorbeelden van het onbegrip voor eikaars wereld. De
verwarring onder de mensen van de Ayfat is begrijpelijk wanneer de zusters tegelijkertijd
de praktijken van de medicijnmannen veroordelen én door een microscoop
"foto's maken van drollen om te weten welke ziekte ik heb". Evenzo
wanneer de missionaris het geloof in de varkensgeest = kapes fane veroordeelt
en enkele weken nadien uit de bijbel voorleest over de 'boze geest die in de
wilde zwijnen voer'.
De wederzijdse onbekendheid is groot en dat uit zich in tal van kleine voor-
102