mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

Aanvankelijk vonden de meeste contacten met de wereld buiten het Ayfatgebied
plaats in het zuiden, met name via de weg Ayamaru - Teminabuan. Het betrof
vooral jonge mannen die voor enige tijd in de kustgebieden in loondienst gingen
werken. Later kwam er ook verkeer op gang van kinderen uit het binnenland
die voor voortgezet onderwijs naar Manokwari, Fakfak, Sorong, Biak, Jayapura
of Teminabuan gingen en die naar verloop van tijd voor vakantie of weer voorgoed
naar hun eigen gebied teruggingen. In mindere mate, en dan nog voornamelijk
voor de schaarse Mare- en Karonbevolking vormden ook het dorp Sausapor
aan de noordkust en de Kebarvlakte in het noordoostelijk bergland poorten
naar de buitenwereld.
Een belangrijke ontwikkeling voor het onderwijs, de medische verzorging en
het permanente contact met missionarissen vormde de aanleg van het vliegveld
te Ayawasi, ingevlogen in 1959. In 1971 werd te Ayata in het oostelijke Ayfatgebied
een tweede vliegveld geopend.
Beide vliegvelden werden aangelegd en worden onderhouden door de missionarissen
van Ayawasi. De Associated Mission Aviation (AMA) onderhoudt zo goed mogelijk
een maandelijkse verbinding tussen Manokwari, Ayawasi en Teminabuan.
Met kleine toestellen met een voor deze vliegvelden maximale lading van 200
tot 400 kilo verzorgt de AMA de bevoorrading van de missiepost, het hospitaal
en de onderwijsinspectie te Ayawasi. Gezien de relatief hoge kosten blijft
het passagiersvervoer doorgaans beperkt tot de missionarissen, zusters en
onderwijzers. Voor de jongere bevolking is deze maandelijkse vliegdienst van
belang als postverbinding met alle verwanten, vrienden en kennissen die het
schrijven machtig zijn. Elke maand vormt de opening van de postzak en de uitdeling
van de soms op de meest wonderlijke wijze geïmproviseerde pakketjes,
briefjes en enveloppen een enerverend gebeuren.
In de jaren rondom de bestuursoverdracht in 1963 verminderden de contacten
met de wereld buiten het Ayfatgebied aanmerkelijk. De harshandel kwam geheel
stil te liggen, de werkgelegenheid in de kustgebieden verdween zo goed als
totaal nadat de Nederlandse bedrijven het land verlieten en de tournee's van
bestuursambtenaren, artsen en zendelingen behoorden voor enige tijd tot het
verleden. Alleen de vijf, soms zes, Nederlandse paters en zusters zetten hun
missiewerk in Ayawasi en omstreken voort. Gedurende de onzekere toestand na
de bestuursoverdracht, temidden van guerrilla en militaire bezetting en onder
de moeilijke omstandigheden van economische achteruitgang, bleven zij voor de
mensen van het Ayfatgebied een band met het verleden en een hoop voor de toekomst.
Hoewel ook zij soms maandenlang het contact met de buitenwereld moesten
missen, slaagden zij erin om het hospitaal in stand te houden zodat de
bevolking van het Ayfatgebied niet geheel van medische verzorging verstoken
werd. Ook in de gestage uitbreiding van het onderwijs in het centrale heuvelland
hadden de missionarissen een belangrijk aandeel. De periode waarin mijn
onderzoek plaats had en waarvan het begin ligt bij de Act of Free Choice in
augustus 1969 zou ik voorzichtig willen typeren als een periode van stabilisatie
(12). Van verdere achteruitgang of verslechtering was geen sprake meer.
De militaire bezetting werd uit het binnenland teruggetrokken en zeer lang
zaam en op kleine schaal ontstonden er nieuwe relaties met de kustgebieden.
5 De geschiedenis van het cultuurcontact (13)
Uit niets blijkt dat de mensen van Ayawasi en omgeving geïnteresseerd zijn in
feiten, gebeurtenissen en personen uit het verleden zodra die niet meer van
direct belang zijn in het leven van de huidige generaties. Uitsluitend de gegevens
omtrent de voorgaande twee of drie generaties, die nu nog mede bepalend
zijn voor het doen en laten, worden in het geheugen bewaard en dan nog
onmiskenbaar geïnterpreteerd vanuit het actuele belang. Hun verleden, voorzover
dat vóór de contacten met Europeanen valt, is in duister gehuld. Maar
ook over het cultuurcontact tot ongeveer 1950 is weinig bekend.
20