mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

hand werd gegeten van het vlees en het overige voedsel uit tuinen en missiewinkel
dat door alle betrokkenen bijeengebracht was. Tegen middernacht werden
de bamboe's met palmwijn verdeeld. In een tiental huizen werd de hele nacht
gedronken en luid gepraat.
Net na zonsopgang brak een massale vechtpartij uit, wederom tussen de mensen
die al eerder met elkaar in conflict kwamen. Door de dronkenschap ging men
heel wat minder voorzichtig met de wapens om en velen, die zich bij het eerste
treffen afzijdig hielden, trokken nu daadwerkelijk partij. Men ging elkaar
te lijf met kapmessen en sommigen schoten met pijl en boog. Naar schatting
namen een veertigtal mannen aan het gevecht deel. Vrouwen en kinderen vluchtten
naar het oerwoud of het hospitaal. De mannen die niet bij het conflict
betrokken wilden worden, bleven op veilige afstand toezien. Terwijl ik tezamen
met de r a j a en een toevallig in Ayawasi verblijvende bestuursambtenaar
zoveel mogelijk vechtenden de wapens afnam, brachten de onderwijzers
mensen die verwondingen hadden opgelopen naar het hospitaal.
Na ongeveer een uur trokken de strijdenden zich vermoeid en bij gebrek aan
wapens terug om hun roes uit te slapen.
Uit latere commentaren bleek mij dat dergelijke conflicten vroeger vaak voorkwamen
en dat daarbij doden of zwaar gewonden konden vallen. Nu bleken de verwondingen
mee te vallen. Voor bloedverlies werd naderhand tussen sommigen een
genoegdoening geregeld.
De grote slotceremonie tenslotte heet ray mecha mamos = de mensen stemmen de
voorouders gunstig. Deze benaming wordt ook wel gebruikt om de hele cyclus
van ceremoniën aan te duiden. Gevraagd naar de bedoeling van alle ceremoniën
zei een popot: "wij stemmen de vooroudergeesten die vanuit de duistere verte
tot ons komen steeds maar weer gunstig". Op de vraag wat men van de voorouders
verwacht of waarom men hen gunstig moet stemmen, kreeg ik altijd ten
antwoord dat het ging om een vlotte doekencirculatie opdat er huwelijken gesloten
kunnen worden en opdat er geen conflicten meer zullen zijn. Of zoals
een man zei: "als de voorouders tevreden zijn, zullen wij dat ook zijn".
Zodra "de beenderen wit zijn" gaan de naaste verwanten van de overledene naar
de tuin. De kleine beenderen worden begraven, soms ook de grotere. De schedel
en de grotere beenderen worden in een tuinhuis of in een grot bewaard. In
principe moet de grote distributie van doeken plaatsvinden op het moment dat
de schedel in bewaring genomen wordt. In feite vindt deze ceremonie meestal
veel later plaats omdat de popot van mening zijn dat er nog veel meer doeken
bijeengebracht moeten worden.
Deze distributie heb ik niet meegemaakt en het bleek moeilijk om los van de
actualiteit daarover veel informatie te krijgen. Uit de spaarzame opmerkingen
maakte ik op dat in de vroege morgen de popot, meestal meer dan een, met veel
vertoon van macht alle bijeengebrachte doeken in circulatie brengen (2).
7 Medicijnmannen.
Een aantal mannen beschouwt men als ray mechar = mensen die veel weten, die
deskundig zijn. In het dagelijkse spraakgebruik betekent mechar gewoonweg: zij
weten het, zij begrijpen het, maar in dit verband gaat het om mensen die ooit
een initiatie tot medicijnman hebben doorgemaakt.
In sommige gevallen spreekt men van ray mechar po tekíf. De term tekíf betekent:
fijn, soepel, zacht maken. Hier betreft het de medicijnman in zoverre
hij deskundig is in spreuken, middelen en handelingen waarvan de mensen die
in hem vertrouwen stellen bescherming verwachten tegen kwade invloeden van de
zijde van medemensen, vooroudergeesten en de zeer gevaarlijke kracht musyuoch.
In andere gevallen spreekt men van ray mechar po fit. De term fit betekent:
stekend, bijtend, verzengend. In deze gevallen doelt men op de deskundigheid
van de medicijnman inzake vernietigende krachten en de toevoeging po fit ver-
116